Đôi khi, thuốc giảm đau có thể khiến bạn bị đau đầu nặng hơn

Khi thuốc trở thành “con dao hai lưỡi”

Đau đầu có thể đến từ nhiều nguyên nhân: căng thẳng, thiếu ngủ, thay đổi hormone, thậm chí là rối loạn tâm lý. Bác sĩ phải đóng vai thám tử, tìm hiểu kỹ tiền sử bệnh và triệu chứng để xác định đúng nguyên nhân và hướng điều trị.

Đối với đau nửa đầu (migraine), có thể dùng thuốc chống buồn nôn hoặc thuốc chẹn beta. Đối với người có liên quan đến stress hay trầm cảm, cần can thiệp về tâm lý. Thay đổi lối sống bằng cách ăn uống lành mạnh, ngủ đủ giấc, tập thể dục cũng rất hiệu quả trong kiểm soát đau đầu mạn tính.

Nhưng có một kiểu đau đầu mà bác sĩ thường gặp, đó là đau đầu mãn tính có xu hướng nặng dần sau vài tháng dùng thuốc giảm đau liên tục. Người bệnh thường mô tả rằng ban đầu thuốc có tác dụng, nhưng sau đó phải uống liều cao hơn, hoặc uống thường xuyên hơn, mà cơn đau lại không dứt hẳn. Trong y học, nó được gọi là đau đầu do lạm dụng thuốc (medication-overuse headache).

Đây là tình trạng xảy ra khi thuốc giảm đau bị sử dụng quá thường xuyên, đặc biệt là trong thời gian từ 3 tháng trở lên. Nó có thể ảnh hưởng đến bất kỳ ai - người bị đau nửa đầu, đau đầu căng thẳng, hay thậm chí đau lưng, đau khớp - nếu họ dùng thuốc đau đầu một cách thường xuyên để “kiểm soát cơn đau”.

Hiện tượng này ảnh hưởng khoảng 1 - 2% dân số, và phụ nữ có nguy cơ cao gấp 3 - 4 lần so với nam giới. Những loại thuốc liên quan bao gồm không chỉ thuốc mạnh như codeine (thuộc nhóm opioid) mà còn cả thuốc phổ biến như paracetamol, ibuprofen, hoặc thuốc kết hợp như co-codamol.

Điều đáng nói là người bệnh không cần phải uống vượt liều mới bị ảnh hưởng, đôi khi, chỉ cần dùng các loại thuốc này trên 15 ngày mỗi tháng (với paracetamol hoặc ibuprofen) hoặc trên 10 ngày mỗi tháng (với opioid) đã có thể gây ra tình trạng này.

Tại sao thuốc lại gây phản tác dụng?

Hiện các nhà khoa học vẫn chưa hiểu rõ hoàn toàn lý do tại sao việc dùng thuốc giảm đau lặp đi lặp lại lại có thể gây đau đầu. Một số giả thuyết cho rằng hệ thần kinh bị “làm quen” với thuốc, và khi không có thuốc, nó trở nên nhạy cảm quá mức, khiến bạn cảm nhận cơn đau mạnh hơn.

Điều này tạo nên một vòng xoáy nguy hiểm: bạn đau đầu, uống thuốc - cơn đau dịu đi - rồi lại quay trở lại nặng hơn - bạn lại uống thuốc… Cứ như thế, bạn lệ thuộc vào thuốc mà không hề hay biết chính thuốc đang góp phần làm tình trạng tệ hơn.

Điều đáng lo là nhiều người không nhận ra vấn đề này, bởi họ không hề vượt liều khuyến cáo, và nghĩ rằng họ đang sử dụng thuốc đúng cách. Trên thực tế, ngay cả việc uống thuốc “đúng liều” nhưng quá thường xuyên cũng đã đủ gây ra hiện tượng đau đầu mạn tính.

Cách duy nhất để điều trị đau đầu do lạm dụng thuốc là ngưng dùng thuốc đó, dù điều này nghe có vẻ phản trực giác. Việc giảm dần và ngưng hoàn toàn cần có sự theo dõi sát từ bác sĩ, vì ban đầu người bệnh có thể thấy cơn đau trầm trọng hơn, khiến họ dễ nản lòng.

Do đó, người bệnh cần được bác sĩ giải thích rõ tình trạng, lập kế hoạch giảm thuốc hợp lý và hỗ trợ qua từng giai đoạn. Việc ghi nhật ký đau đầu - ghi lại ngày, cường độ, loại thuốc dùng - cũng giúp bác sĩ xác định nguyên nhân và theo dõi tiến triển.

Trong quá trình điều trị, người bệnh có thể được chuyển sang các phương pháp hỗ trợ khác như liệu pháp thư giãn, thay đổi thói quen sinh hoạt, hoặc hỗ trợ tâm lý nếu có yếu tố stress đi kèm.

Khi nào cần đi khám?

Nếu bạn thấy mình bị đau đầu trên 15 ngày mỗi tháng, và phải dùng thuốc thường xuyên, đừng trì hoãn việc đến gặp bác sĩ. Việc tự chẩn đoán hoặc tự mua thuốc, kể cả thuốc không kê đơn như paracetamol cũng có thể khiến bạn bị mắc kẹt trong vòng xoáy thuốc - đau đầu - thuốc mà không hay. Đó là còn chưa kể, bạn sẽ không thể biết được đó là đau đầu lành tính hay không, và việc sử dụng thuốc giảm đau thường xuyên cũng ảnh hưởng không nhỏ đến các cơ quan như gan và thận.

Chỉ khi dừng thuốc, nhiều người mới phát hiện ra sự thật khó tin: cơn đau không phải đến từ bệnh lý nguy hiểm nào, mà từ chính viên thuốc họ tin tưởng.

Hải Bình