Mỹ: Người cao tuổi "thất thế" trong cuộc đua thanh toán số hóa

Theo ghi nhận của The New York Times, từ quán cà phê tại Vermont đến các lễ hội âm nhạc ngoài trời, từ hệ thống công viên quốc gia Mỹ đến nhiều quán ăn địa phương – tiền mặt đang dần bị “gạt ra rìa”.

Trong một số trường hợp, như chuỗi đồ ăn nhanh Devil Dawgs, quyết định không nhận tiền mặt được đưa ra sau đại dịch nhằm hạn chế tiếp xúc và giảm rủi ro trộm cắp. Đại diện của chuỗi này khẳng định: “Chúng tôi đã giảm đáng kể tình trạng tội phạm nhờ không dùng tiền mặt.”

Tuy nhiên, không phải ai cũng hưởng lợi từ sự tiện lợi này.

Những nhóm dễ bị tổn thương

Chính sách “không tiền mặt” đang đặt ra rào cản cho nhiều đối tượng: người thu nhập thấp không có tài khoản ngân hàng, người không đủ điều kiện mở thẻ tín dụng, người vô gia cư, người nhập cư không có giấy tờ và đặc biệt là người cao tuổi.

Một nghiên cứu của Pew chỉ ra rằng: chỉ 79% người trên 65 tuổi sở hữu điện thoại thông minh, so với 97% ở nhóm 30–49 tuổi. Đồng thời, theo Cục Dự trữ Liên bang Mỹ, người trên 55 tuổi vẫn dùng tiền mặt trong 22% giao dịch, trong khi tỷ lệ này ở người trẻ chỉ là 12%.

Ông Jay Zagorsky, nhà kinh tế học tại Đại học Boston, nhận định: “Chúng ta đang đặt thêm gánh nặng lên vai người già – điều không cần thiết.” Tiền mặt đơn giản, không mật khẩu, không cần thiết bị – trong khi thanh toán số đòi hỏi kỹ năng, thiết bị và kết nối internet.

Rủi ro tiềm ẩn: từ lạm chi đến lừa đảo

Một điểm yếu khác của thanh toán số là người tiêu dùng – đặc biệt là người già – dễ bị cuốn vào chi tiêu không kiểm soát. “Chỉ cần quẹt thẻ hay chạm điện thoại – quá dễ để tiêu tiền,” bà Ruth Susswein từ tổ chức Consumer Action nhận định.

Ngoài ra, người cao tuổi còn là mục tiêu hàng đầu của các trò lừa đảo trực tuyến. Ủy ban Thương mại Liên bang Mỹ báo cáo số lượng người trên 60 tuổi mất trên 100.000 USD vì lừa đảo đã tăng gấp ba lần từ năm 2020. Những chiêu trò như mạo danh người thân, giả mạo hỗ trợ kỹ thuật hay dụ dỗ đầu tư – đặc biệt dễ khiến người già sập bẫy.

Luật pháp có đang theo kịp?

Hiện tại, không có luật liên bang nào bắt buộc doanh nghiệp tư nhân phải nhận tiền mặt – dù trên mỗi tờ tiền Mỹ vẫn ghi rõ “được dùng để thanh toán mọi khoản nợ công và tư”. Tuy vậy, một số bang như Massachusetts, Colorado và New Jersey đã thông qua luật buộc doanh nghiệp chấp nhận tiền mặt. Các thành phố lớn như New York, Philadelphia và San Francisco cũng đã áp dụng quy định tương tự.

Dự luật “Payment Choice Act” đang được trình lên Quốc hội Mỹ, nhằm yêu cầu các doanh nghiệp bán lẻ phải nhận tiền mặt với giao dịch dưới 500 USD. Tuy nhiên, dự luật này vẫn đang “nằm im” từ khi được giới thiệu lại năm ngoái.

Tiền mặt không lỗi thời – đó là quyền lựa chọn

Không phải người cao tuổi nào cũng lạc hậu. Nhiều người sử dụng thành thạo thẻ tín dụng, ứng dụng thanh toán, nhưng họ vẫn muốn giữ quyền dùng tiền mặt – nhất là trong những giao dịch nhỏ lẻ hoặc khi gặp sự cố công nghệ.

Bà Maureen Edelson (67 tuổi) kể lại lần đến một viện bảo tàng ở Philadelphia và bị từ chối thanh toán chai nước bằng tiền mặt. Dù bà có thể dùng thẻ, nhưng “đó không phải thói quen của thế hệ chúng tôi.”

Khi công nghệ phát triển, sự tiện lợi là không thể phủ nhận. Nhưng công bằng, an toàn và lựa chọn cũng là những giá trị không nên bị lãng quên. Bảo vệ quyền dùng tiền mặt không có nghĩa là quay lưng với công nghệ – mà là đảm bảo không ai bị bỏ lại phía sau trong xã hội số.

Ha Phuong