Nam giới cần tập thể dục nhiều gấp đôi nữ giới để giảm nguy cơ tim mạch
Tập thể dục từ lâu đã được xem như một “liều thuốc” cho trái tim. Nhưng cũng giống như thuốc, mỗi người có thể cần một liều lượng khác nhau để đạt được hiệu quả.
Cùng là tập thể dục, nhưng hiệu quả không giống nhau
Một nghiên cứu mới từ Vương quốc Anh cho thấy nam giới cần tập thể dục gần gấp đôi nữ giới để giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch ở mức tương đương.
Nghiên cứu theo dõi hơn 85.000 người trong độ tuổi từ 37 đến 73. Mỗi người đều đeo thiết bị đo chuyển động trên cổ tay suốt 7 ngày, giúp ghi lại chính xác mức độ hoạt động của họ. Sau đó, các nhà khoa học theo dõi sức khỏe của họ trong gần 8 năm để đánh giá mối liên hệ giữa tập luyện và bệnh tim mạch.
Kết quả khiến nhiều người bất ngờ. Chỉ cần khoảng 4 giờ vận động vừa đến mạnh mỗi tuần (như đi bộ nhanh, chạy, đạp xe hoặc nhảy) là phụ nữ có thể giảm 30% nguy cơ mắc bệnh tim. Trong khi đó, đàn ông cần gần 9 tiếng mỗi tuần mới đạt được hiệu quả tương tự.
Ngay cả với những người đã mắc bệnh tim, sự chênh lệch vẫn tồn tại. Phụ nữ chỉ cần khoảng 51 phút mỗi tuần để giảm 30% nguy cơ tử vong do mọi nguyên nhân, trong khi nam giới cần đến 85 phút.
Cơ thể phụ nữ có lợi thế sinh học
Nghe thì có vẻ bất công, nhưng thực tế lại phản ánh đúng sự khác biệt sinh học giữa nam và nữ. Phụ nữ thường có hormone estrogen cao hơn - một loại nội tiết tố có vai trò lớn trong quá trình trao đổi chất khi vận động.
Estrogen giúp cơ thể nữ giới đốt mỡ hiệu quả hơn trong các bài tập sức bền và cũng giúp bảo vệ mạch máu nhờ tác động lên các ty thể - “nhà máy năng lượng” bên trong tế bào. Ngoài ra, cơ bắp của phụ nữ cũng có tỷ lệ sợi cơ chậm (slow-twitch) cao hơn. Đây là loại sợi giúp duy trì hoạt động lâu dài mà ít mỏi, rất phù hợp với các bài tập nhịp nhàng kéo dài như đi bộ nhanh hoặc đạp xe.
Chính vì vậy, phụ nữ có thể 'gặt hái' lợi ích tim mạch nhiều hơn chỉ trong thời gian ngắn hơn. Điều này không có nghĩa là phụ nữ nên tập ít đi, mà là mỗi phút họ bỏ ra mang lại hiệu quả “cao hơn” về mặt tim mạch.
Dữ liệu đáng tin cậy và thông điệp tích cực
Một điểm đáng chú ý của nghiên cứu này là việc sử dụng thiết bị đo thực tế thay vì chỉ hỏi người tham gia nhớ lại mình đã vận động bao lâu, giúp dữ liệu thu thập chính xác và khách quan hơn.
Mặc dù nghiên cứu chỉ đo hoạt động trong một tuần, rồi theo dõi kết quả sức khỏe trong 8 năm, dữ liệu vẫn cho thấy một mối liên hệ rõ rệt: tập thể dục càng nhiều, nguy cơ bệnh tim càng giảm, ở cả nam và nữ. Vấn đề chỉ nằm ở chỗ nam giới cần nhiều thời gian vận động hơn để đạt được cùng một mức lợi ích.
Tuy nhiên, vẫn còn một số yếu tố chưa được tính đến, ví dụ như giai đoạn tiền mãn kinh ở phụ nữ - thời điểm nồng độ estrogen giảm mạnh - hoặc việc họ có dùng hormone thay thế hay không. Những yếu tố này có thể ảnh hưởng đến cách cơ thể phụ nữ phản ứng với vận động.
Ngoài ra, nhóm tham gia nghiên cứu chủ yếu là người thuộc cơ sở dữ liệu UK Biobank, vốn thường khỏe mạnh hơn và có điều kiện sống tốt hơn trung bình. Điều này có thể giới hạn mức độ đại diện của kết quả với toàn bộ dân số.
Có cần thay đổi khuyến nghị tập thể dục hiện nay?
Hiện tại, hầu hết các tổ chức y tế lớn như Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ và Dịch vụ Y tế Quốc gia Anh (NHS) đều đưa ra khuyến nghị chung cho cả nam và nữ: 150 phút hoạt động thể chất vừa phải mỗi tuần.
Tuy nhiên, nghiên cứu này đặt ra câu hỏi: Liệu các khuyến nghị hiện tại có nên được điều chỉnh theo giới tính? Trong nhiều thập kỷ, các nghiên cứu thể thao chủ yếu được thực hiện trên nam giới, và kết quả thường được áp dụng chung cho cả nữ. Giờ đây, với dữ liệu cụ thể hơn từ thiết bị đo, chúng ta thấy rằng nam và nữ có thể không nên áp dụng chung một “chuẩn vận động”.
Sự khác biệt về hiệu quả thể chất có thể trở thành cơ sở để xây dựng kế hoạch tập luyện cá nhân hóa hơn, đặc biệt trong các chương trình phục hồi chức năng tim mạch. Thay vì áp cùng một mục tiêu vận động cho tất cả, chúng ta nên xem xét lại điểm xuất phát và đặc điểm sinh học của từng người.
Lời khuyên cuối cùng: Ai cũng cần vận động
Nghiên cứu này không phải để nói rằng phụ nữ có thể tập ít đi, hay đàn ông bắt buộc phải nhân đôi thời gian ở phòng gym. Thông điệp quan trọng là: ai cũng có lợi khi vận động thường xuyên, nhưng mức độ hiệu quả sẽ phụ thuộc vào cơ địa và giới tính.
Đối với phụ nữ, kết quả này là một tin vui: nếu bạn đang cố gắng duy trì mức vận động cơ bản, thì mỗi phút bạn bỏ ra có thể mang lại lợi ích lớn hơn bạn nghĩ. Với đàn ông, đây là lời nhắc nhở rằng: để đạt hiệu quả tối ưu, cần đầu tư thêm một chút thời gian cho hoạt động thể chất và nên phân bổ thông minh vào từng ngày trong tuần.
Cuối cùng, dù là ai, mục tiêu cũng vẫn nên là: vận động nhiều hơn, ngồi ít lại.