Job Hugging: Khi người đi làm quyết ôm chặt công việc không buông

Dù không còn yêu thích công việc, không cảm thấy được ghi nhận, được phát triển, thậm chí chán đến mức muốn nghỉ, nhiều người vẫn chọn ở lại công ty chỉ vì...sợ thay đổi.

Giống như đang đứng giữa cây cầu lung lay, gió mạnh bốn bề, và điều duy nhất ta dám làm là bám chặt vào tay vịn dù biết tay vịn đó đã rỉ sét.

Job Hugging là gì và xuất hiện từ khi nào?

Trong thời kỳ Great Resignation 2021–2022, hàng triệu người rời bỏ công việc để tìm kiếm điều tốt hơn: mức lương cao hơn, môi trường linh hoạt hơn, thời gian nghỉ ngơi nhiều hơn.

Nhưng vài năm sau, bức tranh đổi màu. Thị trường việc làm chậm lại, AI và tự động hóa khiến nhiều vị trí biến mất, còn tin tức sa thải thì xuất hiện ngày một nhiều.

Hệ quả là người lao động không còn nói nhiều về đam mê hay ước mơ nghề nghiệp nữa mà ưu tiên sự ổn định và thu nhập đủ sống. Khi niềm tin vào thị trường lao động giảm, job hugging trở thành bản năng sinh tồn của nhiều người.

Theo chuyên gia Ajay Tejasvi (TLEX Institute), gốc rễ của job hugging (ôm việc) không phải là lười biếng mà là thiếu niềm tin.

Khi nhân viên không tin rằng công ty minh bạch, không tin rằng công sức của họ được ghi nhận hoặc chứng kiến những đợt cắt giảm nhân sự bất ngờ, họ sẽ thu mình lại. Cảm giác bất an khiến con người chọn cách giữ im lặng và tồn tại thay vì dấn thân hay sáng tạo.

Job Hugging là dấu hiệu của một nền kinh tế lo lắng

Theo các chuyên gia của Fortune Magazine, nước Mỹ và nhiều nền kinh tế lớn đang bước vào thời kỳ Jobless Growth - doanh nghiệp vẫn tăng doanh thu, nhưng không tạo thêm việc làm mới. Tình trạng này khiến người lao động trở nên thận trọng, hình thành tâm lý đừng đánh mất cái đang có.

Khi kinh tế toàn cầu biến động, lãi suất cao, giá sinh hoạt tăng, và AI liên tục thay đổi quy tắc nghề nghiệp, Job Hugging không còn là câu chuyện cá nhân. Nó là biểu hiện của một xã hội đang lo âu, con người sẽ chọn an toàn hơn là tham vọng.

Những ai có xu hướng ôm việc cao nhất?

Theo khảo sát Monster, 55% người thuộc thế hệ Gen X và Baby Boomer là nhóm có xu hướng job hugging cao nhất. Họ thường gánh nặng tài chính, chăm lo cho gia đình, và ít chấp nhận rủi ro.

Trong khi đó, Gen Z và Millennials - vốn được xem là nhóm năng động và thích thử thách - cũng đang bắt đầu ôm việc nhiều hơn do chi phí sinh hoạt tăng và thị trường tuyển dụng co lại.

Không chỉ là chuyện của thế hệ lao động trung niên, ôm việc đang dần trở thành phản ứng phổ biến của xã hội trước cảm giác bất định.

Vì sao người lao động lại ôm việc?

Lý do đầu tiên nằm ở thị trường việc làm. Sau vài năm biến động, cơ hội mới không còn dễ kiếm. Các doanh nghiệp tuyển chọn kỹ hơn, quy trình phỏng vấn kéo dài hơn, yêu cầu cao hơn, trong khi số lượng vị trí lại ít hơn. Nhiều người mô tả cảm giác đi xin việc bây giờ như trò chơi may rủi và giữa thời điểm ấy, giữ lấy công việc đang có xem ra vẫn an toàn hơn cả.

Thứ hai, việc chuyển việc ngày càng đắt đỏ về cả tiền bạc, thời gian và năng lượng. Người lao động phải học lại quy trình, làm quen văn hóa mới, gây dựng niềm tin với sếp và đồng nghiệp. Nhiều người chọn ở lại vì nghĩ rằng: “Công việc này cũng mệt, nhưng ít nhất mình biết mình đang đối mặt với điều gì.”

Thứ ba, tác động từ công nghệ và AI khiến tương lai nghề nghiệp trở nên mơ hồ. Khi nhiều ngành nghề có nguy cơ bị thay thế, con người tự nhiên trở nên thận trọng hơn. Ở lại với nơi quen thuộc đôi khi mang lại cảm giác an tâm hơn là bước vào vùng chưa biết.

Bên cạnh đó là tâm lý phổ biến của con người: sợ mất hơn là thích được. Cảm giác giữ cái mình đang có khiến nhiều người dù không vui vẫn chấp nhận ở lại. Và đằng sau đó, là những ràng buộc tài chính, trách nhiệm gia đình, khoản vay, con nhỏ, người thân phụ thuộc...tất cả đều khiến lựa chọn an toàn trở thành lựa chọn tự nhiên.

Ôm việc có xấu không?

Ở lại vì sợ hãi không có gì sai, nhưng nếu nỗi sợ đó kéo dài, nó sẽ khiến bạn mắc kẹt mãi mãi. Khi chỉ dám ở yên trong vùng an toàn, bạn sẽ ít muốn học thêm kỹ năng, ít dám thử cái mới, và dần đánh mất sự hứng khởi với nghề nghiệp từng đam mê.

Công việc khi ấy không còn là nơi phát triển, mà trở thành vùng an toàn giả đang bào mòn năng lượng và sự tự tin của bạn hằng ngày.

“

Khi nhân viên ngừng di chuyển, thị trường lao động cũng ngừng lưu thông. Khi ai cũng ở lại, cơ hội mới không được mở ra cho người khác và guồng quay phát triển chung dần chậm lại

Giáo sư Peter Cappelli (Đại học Pennsylvania)

Kịch bản mà Job Hugging có thể mang đến chính là: Không ai nghỉ nhưng cũng chẳng ai tiến lên, không có sai sót lớn nhưng cũng chẳng có đột phá. Tập thể rơi vào trạng thái hoạt động cầm chừng đủ để duy trì nhưng không đủ để phát triển.

Job Hugging khác gì Quiet Quitting?

Job Hugging và Quiet Quitting đều nói về sự mắc kẹt trong công việc, nhưng ở hai trạng thái khác nhau.

Người ôm việc ở lại vì sợ rủi ro, vì cảm thấy thị trường không đủ an toàn để bước ra. Họ không thật sự hài lòng nhưng vẫn cố gắng duy trì hiệu suất để không bị sa thải.

Trong khi đó, người nghỉ việc thầm lặng vẫn ở lại, nhưng đã rút lui dần cảm xúc. Họ làm đúng mô tả công việc, không muốn nỗ lực thêm, không muốn thảo luận, đóng góp ý kiến, họ coi công việc như một hợp đồng thuần túy, thậm chí là giảm hiệu suất làm việc so với những ngày đầu.

Điểm khác biệt rõ nhất là động lực bên trong. Với job hugging, động lực chính là nỗi sợ. Với quiet quitting, nguyên nhân lại là sự hụt hẫng và mệt mỏi. Dù khác nhau, cả hai đều khiến người lao động cảm thấy mất kết nối với công việc vì những áp lực vô hình.

Đôi khi, hai trạng thái này cùng tồn tại. Có người vẫn ở lại vì sợ thay đổi nhưng trong lòng đã nghỉ việc thầm lặng từ lâu. Họ vẫn đến công ty mỗi ngày nhưng tâm trí đã rời đi từ lâu.

Làm sao thoát khỏi vòng lặp ôm việc?

Với người lao động, điều đầu tiên là nhìn lại lý do mình ở lại. Nếu đó là vì sợ hãi, hãy thử đặt câu hỏi: “Điều tệ nhất có thể xảy ra là gì?” Việc đối diện với nỗi sợ giúp ta nhìn nhận thực tế rõ ràng hơn, thay vì phóng đại rủi ro.

Song song đó, hãy đầu tư cho bản thân bằng việc học thêm kỹ năng, cập nhật xu hướng ngành, hoặc thử sức ở các dự án nhỏ bên ngoài. Dù bạn ở lại hay ra đi, kỹ năng vẫn là thứ không ai lấy đi được.

Một điều nữa là hãy giữ kết nối với thế giới bên ngoài. Hãy gặp gỡ, trò chuyện, hoặc tham gia các cộng đồng nghề nghiệp. Việc lắng nghe câu chuyện của người khác đôi khi giúp ta nhìn lại chính mình tốt hơn - liệu mình có nên ôm công việc này tiếp tục hay không?

Với nhà quản lý, vấn đề cốt lõi nằm ở xây dựng niềm tin. Nhân viên chỉ cảm thấy an tâm khi họ hiểu rõ doanh nghiệp đang ở đâu, định hướng thế nào, và liệu công sức của họ có được trân trọng hay không.

Giao tiếp rõ ràng, minh bạch về kế hoạch, và tạo cơ hội học hỏi thực tế là những cách hiệu quả để giữ nhân viên ở lại vì tin tưởng, chứ không phải vì sợ hãi.

Công việc có thể mang lại thu nhập và sự ổn định, nhưng không thể thay thế cảm giác được sống đúng với mình. Nếu mỗi sáng bạn đều thấy nặng nề, hoặc nhận ra mình không còn học được gì mới, có lẽ đã đến lúc cần nhìn lại mọi thứ.

Side Stacking: Vừa ôm việc, vừa mở thêm lối đi

Một xu hướng mới xuất hiện cùng Job Hugging là Side Stacking - làm thêm nghề phụ, dự án song song hoặc tự kinh doanh nhỏ bên cạnh công việc chính. Theo Forbes, nhiều người chọn cách giữ việc chính để ổn định, nhưng mở thêm dòng thu nhập phụ để linh hoạt và kiểm soát tương lai.

Điều này cho thấy người hiện đại không còn đứng yên khi ôm việc nữa. Họ vừa ở lại để đảm bảo tài chính, vừa âm thầm chuẩn bị cho hướng đi mới.

Đó có thể là học nghề phụ, thử viết blog, kinh doanh online, hoặc làm freelance. Việc này không chỉ mang lại thêm thu nhập, mà còn giúp giảm bớt cảm giác mắc kẹt, vì bản thân vẫn đang phát triển từng ngày.

Charon Nguyễn