Những sự thật về sống trường thọ có thể bạn chưa biết

Trước đây, ông bà ta thường tin rằng tuổi thọ là do trời định hoặc di truyền, nhưng khoa học hiện đại cho thấy tuổi thọ gắn liền với cách con người sống, ăn uống và luôn giữ tinh thần vui khỏe mỗi ngày.

Sống trường thọ không phải là chuyện trời cho

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), tuổi thọ trung bình toàn cầu đã tăng gần 5 năm chỉ trong hơn hai thập kỷ gần đây, từ 66,5 tuổi (năm 2000) lên 71,4 tuổi (năm 2024). Riêng tại Việt Nam, tuổi thọ trung bình của người dân là 74,7 tuổi (năm 2024), đây là mức tuổi thọ trung bình khá cao so với các nước có cùng mức thu nhập bình quân đầu người.

Các nhà nghiên cứu nhận ra rằng những quốc gia có tuổi thọ cao nhất đều có điểm chung: lối sống giản dị, thực phẩm lành mạnh và tinh thần gắn kết cộng đồng.

Những nghiên cứu về Blue Zones (vùng xanh) đã xác định 5 khu vực có tỷ lệ người sống trên 100 tuổi cao nhất thế giới: Okinawa (Nhật Bản), Sardinia (Ý), Nicoya (Costa Rica), Icaria (Hy Lạp) và Loma Linda (Mỹ). Những vùng này chứng minh rằng sống thọ là kết quả của sự cân bằng giữa thể chất, tinh thần và xã hội.

Gen chỉ chiếm 20 - 30% trong việc quyết định tuổi thọ

Từ kết quả của các nghiên cứu khoa học, di truyền chỉ giải thích khoảng 20 - 30% sự khác biệt về tuổi thọ giữa các cá nhân. Phần còn lại phụ thuộc vào chế độ ăn, vận động, giấc ngủ, áp lực và môi trường sống.

Nói cách khác, gen chỉ là "bản thiết kế ban đầu", còn "cách xây nhà" - tức lối sống của mỗi người mới là yếu tố quyết định tuổi thọ.

Khi overthinking khiến bạn 'bớt' sống thọ hơn

Dường như, overthinking đã và đang trở thành một hiện trạng xã hội của các bạn trẻ hiện nay. Chúng ta đang sống trong một thời đại mà não bộ hiếm khi được nghỉ ngơi. Đôi khi, chính những suy nghĩ luôn quay vòng suốt ngày trong đầu ấy đang âm thầm bào mòn sức khỏe của bạn.

Mỗi người chúng ta luôn mang trong mình những nỗi lo thường trực: lo không đủ giỏi, lo bị bỏ lại phía sau. Mạng xã hội khiến mọi thứ tệ hơn, khi ta vừa tỉnh dậy đã thấy người khác đang thành công, đang hạnh phúc, và tự hỏi vì sao mình vẫn đang loay hoay. Thế là ta bắt đầu so sánh, nghi ngờ, rồi dằn vặt chính mình.

Khi não không ngừng phân tích và lo lắng, cơ thể sẽ phản ứng y như khi đối mặt với nguy hiểm thật sự. Nhịp tim tăng, hơi thở nông, hormone căng thẳng (cortisol) tăng cao. Nếu tình trạng này kéo dài, hệ miễn dịch yếu đi, giấc ngủ rối loạn và tinh thần kiệt quệ. Những điều này đã khiến bạn "bớt" sống thọ hơn một chút.

Đôi khi, việc cho tâm trí được nghỉ ngơi cũng quan trọng như tập thể dục cho cơ thể. Tắt điện thoại sớm hơn 30 phút, viết ra những điều khiến bạn lo, hay chỉ đơn giản là hít sâu một vài lần, những việc nhỏ ấy lại là cách giúp não được “xả hơi” sau một ngày quá tải.

Thay vì cố nghĩ cho ra câu trả lời, đôi khi cách tốt nhất là ngừng nghĩ một lúc để cơ thể kịp thở. Một tâm trí khỏe mạnh mới là nền tảng của một cuộc sống dài lâu.

Những thói quen giúp bạn sống vui khỏe hơn

Chúng ta cần ăn uống và giữ tinh thần tích cực để có một cuộc sống vui khỏe, thế nhưng cần thực hiện nó đúng cách thì những điều này mới trở thành những liều thuốc trường thọ hiệu quả.

Ăn uống đúng giờ, đúng bữa và vừa đủ

Ăn uống đúng giờ, đúng bữa luôn là thông điệp mà mọi người thường được nghe từ mọi người xung quanh, từ các kênh mạng xã hội, nhưng dường như đây luôn là một nhiệm vụ khó khăn.

Trong guồng quay bận rộn, nhiều người lại xem việc bỏ bữa hay ăn qua loa là chuyện bình thường. Càng lớn, ta càng dễ quên mất rằng sức khỏe là thứ không thể "restart" như chiếc laptop chúng ta đang sử dụng.

Hãy tập cho mình thói quen ăn uống đúng cử, đó cũng là một cách mà bạn yêu thương bản thân mình. Khi bạn ăn đúng giờ, hệ tiêu hóa hoạt động nhịp nhàng hơn, lượng đường trong máu ổn định và giấc ngủ cũng trở nên sâu hơn.

Ngoài việc ăn uống đúng bữa, việc ăn vừa đủ cũng quan trọng không kém. Tại Okinawa (Nhật Bản), người dân duy trì thói quen “hara hachi bu” - chỉ ăn no 80%. Điều này giúp giảm gánh nặng tiêu hóa, duy trì cân nặng ổn định và giảm nguy cơ bệnh tim mạch.

Bữa ăn không chỉ là để no, mà là thời điểm cơ thể được nạp lại năng lượng và tâm trí được nghỉ ngơi. Bạn có thể bắt đầu từ những điều nhỏ: đặt giờ ăn cố định mỗi ngày, ăn chậm để cảm nhận hương vị, và đừng vừa ăn vừa xem điện thoại.

Giữ tinh thần tích cực đúng cách

Giữ tinh thần lạc quan là điều tốt, nhưng đôi khi, bạn lại fomo bởi mạng xã hội đầy năng lượng tích cực, chúng ta lại tự ép mình phải vui vẻ mọi lúc.

Các bạn trẻ hiện nay mang nỗi sợ của sự tiêu cực - sợ than, sợ yếu đuối, sợ nói ra nỗi buồn. Nhưng thật ra, việc cho phép bản thân buồn, mệt hay lặng im cũng là một cách để giữ tinh thần khỏe mạnh.

Tích cực không có nghĩa là luôn mỉm cười. Đó là khả năng dám đối diện với cảm xúc thật thay vì che phủ nó bằng những câu nói “mình ổn mà”.

Khoa học từng chỉ ra rằng người lạc quan thường có tuổi thọ cao hơn, nhưng điều đó đến từ tâm thế bình thản, chứ không phải gồng mình tích cực hóa mọi chuyện.

Một tinh thần khỏe mạnh không phải là luôn vui vẻ, mà là biết cách dịu dàng với chính mình trong những lúc không vui.

Liều thuốc trường thọ mang tên 'Kết nối'

Có lẽ ai cũng từng trải qua những giai đoạn bận rộn đến mức quên mất mình đã bao lâu chưa gặp bạn bè, chưa gọi điện về cho gia đình.

Con người sinh ra để được kết nối. Một cái ôm, một cuộc trò chuyện chân thành hay chỉ đơn giản là cảm giác có người hiểu mình đều khiến hệ thần kinh dịu lại, nhịp tim chậm hơn và tinh thần được hồi phục.

Ngược lại, khi bạn cô đơn cơ thể sẽ phản ứng như thể đang “ốm”, hệ miễn dịch yếu đi, tâm trạng uể oải, giấc ngủ chập chờn. Đôi khi ta có hàng trăm kết nối online, nhưng lại thiếu những mối quan hệ thật sự ấm áp.

Có thể bạn quan tâm bài viết: Vì sao cô đơn lại làm ta ốm?

Vì thế, việc dành thời gian cho một người bạn đáng tin, gọi một cuộc điện thoại về cho gia đình là cách đầu tư bền vững nhất cho sức khỏe và tuổi thọ.

Duy trì vận động mỗi ngày

Theo WHO, chỉ cần 150 phút vận động nhẹ đến trung bình mỗi tuần, như là dọn dẹp nhà cửa, đạp xe hay đi bộ quanh khu mình sống có thể giảm nguy cơ tử vong sớm tới 30%.

Không cần tập gym quá sức, người sống thọ thường gắn vận động vào đời sống hằng ngày: họ làm vườn, leo cầu thang, đi chợ, chăm cây, chơi với cháu. Tất cả đều là bài tập nhẹ nhàng nuôi tuổi thọ.

Tuổi thọ không chỉ được đo bằng số năm, mà bằng chất lượng trong từng khoảnh khắc mà bạn sống. Không có một liều thuốc nào giúp ta sống vui khỏe tốt bằng những thói quen nhỏ mà bạn rèn luyện hằng ngày. Bí mật của việc sống trường thọ thật ra rất đơn giản rằng: Bạn không thể kiểm soát tuổi thọ của mình, nhưng bạn có thể quyết định cách mình sống mỗi ngày.

Anh Thư