Parasocial: Khám phá Từ của năm 2025 được Cambridge bình chọn

Sự xuất hiện ngày càng dày đặc của thuật ngữ Parasocial trong các cuộc thảo luận về mối quan hệ giữa thần tượng và người hâm mộ đang phản ánh những lo ngại sâu sắc của thời đại số.

Một dấu hỏi lớn được đặt ra về việc con người ngày càng lệ thuộc cảm xúc vào những đối tượng chưa từng gặp mặt, từ những ngôi sao cho đến trí tuệ nhân tạo. Thậm chí, người tiêu dùng sẵn sàng tin vào quảng cáo một viên kẹo bằng một đĩa rau do uy tín của cá nhân phát ngôn.

Vì sao Parasocial được Từ điển Cambridge bình chọn làm Từ của năm 2025?

Parasocial được định nghĩa là mối quan hệ một chiều khi một người cảm thấy thân thiết, thấu hiểu hoặc gắn bó với một nhân vật nổi tiếng, influencer, nhân vật hư cấu từ phim, hoạt hình, truyện hoặc thậm chí một chatbot, dù giữa hai bên không có mối quan hệ thật sự. Đây là cảm giác quen ai đó qua màn hình, dù họ không biết bạn tồn tại.

Từ điển Cambridge công bố Parasocial là Từ của năm 2025 dựa trên các dữ liệu thực tế cho thấy lượng tìm kiếm từ khóa này gia tăng đáng kể.

Đặc biệt vào tháng 6/2025, lượng tìm kiếm cũng tăng vọt do các kênh truyền thông đưa tin về Meta và OpenAI, cũng như tác động tiềm tàng của chatbot đối với trẻ và sức khỏe tinh thần.

Đến tháng 9/2025, Cambridge đã cập nhật định nghĩa của Parasocial bao gồm việc một người có cảm giác thân thiết với trí tuệ nhân tạo.

Vì sao Parasocial được sử dụng nhiều vào năm 2025?

Các sự kiện văn hóa giải trí diễn ra trong năm cho thấy người dùng mạng xã hội đang dần chủ động nhận diện và gọi tên trạng thái tâm lý của chính mình.

Vào tháng 6/2025, sự việc một người hâm mộ của streamer IShowSpeed tự nhận là "fan parasocial số 1" sau khi can thiệp sâu vào đời tư thần tượng đã tạo nên làn sóng tìm kiếm từ khóa này trên từ điển Cambridge.

Bên cạnh đó, Parasocial được chọn là Từ của năm 2025 còn được lấy cảm hứng từ Taylor Swift. Những người hâm mộ của cô "parasocial" với nàng ca sĩ thông qua sự đồng cảm với âm nhạc mang tính tự sự của cô.

Chính vì thế, họ đã vô cùng hạnh phúc và phấn khởi trước thông tin kết hôn của cô với Travis Kelce như là tin vui đến từ những người thân trong gia đình hay những người bạn thân thiết.

Sự kiện đính hôn của Taylor Swift và Travis Kelce khiến mạng xã hội bùng nổ, thu hút truyền thông trên mọi mặt trận. Vậy nên, từ Parasocial liên tục được sử dụng để phân tích cảm xúc mãnh liệt của người hâm mộ.

Bên cạnh câu chuyện của giới giải trí, sự nổi lên của Parasocial còn phản ánh những lo ngại sâu sắc về đạo đức công nghệ và an toàn kỹ thuật số. Việc xAI ra mắt chatbot Grok với các nhân vật đồng hành phong cách anime vào tháng 7/2025 đã vấp phải nhiều ý kiến chỉ trích về việc nuôi dưỡng những mối quan hệ ảo thiếu lành mạnh.

Vấn đề này ngày càng được đẩy lên cao khi 44 Bộ trưởng Tư pháp Hoa Kỳ đã gửi thư cảnh báo tới 13 công ty phát triển chatbot AI vào tháng 8/2025. Họ yêu cầu các công ty công nghệ phải chịu trách nhiệm xây dựng cơ chế bảo vệ trẻ vị thành niên trước các tác động tiêu cực từ mối quan hệ parasocial với chatbot.

Vì sao chúng ta ngày càng xa rời thế giới thực tại?

Chúng ta từng chứng kiến làn sóng người tiêu dùng tin tưởng vào mỗi viên kẹo bằng một đĩa rau từ người có sức ảnh hưởng. Mặc dù, đây từng là những người đã tạo nên các tác động tích cực cho xã hội. Và bây giờ, họ đang đối mặt với một phiên tòa xét xử vì những thông tin không đúng sự thật.

Hãy thử nhìn lại thói quen mua sắm của chính mình để xem liệu bạn đã bao giờ đặt niềm tin trọn vẹn vào một gương mặt KOL hay KOC trên mạng xã hội. Có những khoảnh khắc, quan điểm và đánh giá của nhân vật ấy trở thành bộ lọc duy nhất mà bạn chấp nhận tin tưởng để chốt đơn.

Parasocial vốn là thuật ngữ đã được giới thiệu từ năm 1956 bởi Donald Horton và R. Richard Wohl để mô tả trạng thái cảm xúc trong thế giới kết nối qua màn hình.

Ông Colin McIntosh cho biết sự trỗi dậy này nắm bắt trọn vẹn linh hồn thời đại (zeitgeist) và minh chứng cho việc ngôn ngữ luôn vận động song hành cùng những thay đổi xã hội.

Mạng xã hội đã biến những mối quan hệ xa xôi thành cảm giác thân thiết mỗi ngày

Các nền tảng mạng xã hội đang xóa nhòa khoảng cách địa lý, tạo điều kiện cho người nổi tiếng và influencer cập nhật từng khoảnh khắc cuộc sống trên Story hay các phiên livestream. Khi một người theo dõi những điều này thường xuyên sẽ có cảm giác đồng hành xuyên suốt.

Người xem cảm thấy mình đang tham dự trực tiếp vào cuộc sống của người nổi tiếng, khiến những gương mặt xa lạ trở nên thân thuộc hơn cả những người bạn lâu ngày không gặp mặt.

Sự tiếp xúc thường xuyên qua màn hình đã nuôi dưỡng những sợi dây tình cảm bền chặt, dù thực chất đó chỉ là sự kết nối một chiều từ phía khán giả.

Áp lực và cô đơn ngày càng gia tăng trong xã hội hiện đại

Nhịp sống đô thị hối hả khiến con người phải vùi mình vào trong công việc và học tập, khiến họ thường xuyên đối mặt với trạng thái kiệt sức và cô lập. Việc duy trì các mối quan hệ thực tế đòi hỏi nhiều thời gian, công sức và đôi khi mang lại những rủi ro về mâu thuẫn hoặc tổn thương cảm xúc.

Trong bối cảnh đó, mối quan hệ Parasocial trở thành một vùng an toàn tâm lý lý tưởng. Tại đây, mọi người tìm thấy niềm vui, sự an ủi và giải trí mà không cần phải thực hiện nghĩa vụ giao tiếp hay lo sợ bị phán xét.

Có thể bạn quan tâm bài viết: Job Hugging - Khi người đi làm quyết ôm chặt công việc không buông

Năm 2025 chứng kiến sự phát triển nhanh chóng và vượt bật của AI

Năm 2025 đánh dấu bước ngoặt khi công nghệ không còn là công cụ vô tri mà đã trở thành những người bạn đồng hành thấu cảm. Sự phát triển vượt bậc của trí tuệ nhân tạo cho phép các chatbot và trợ lý ảo phản hồi cảm xúc người dùng một cách tinh tế và sâu sắc.

Bên cạnh đó, các thuật toán đề xuất nội dung ngày càng tối ưu hóa trải nghiệm cá nhân, liên tục cung cấp những thông tin đúng với sở thích và tâm trạng riêng biệt của từng người.

Hiện tại, người dùng đang có xu hướng bắt đầu hình thành mối quan hệ bạn bè thân thiết với AI, coi chúng là nơi lắng nghe trung thành tuyệt đối. Sự thấu hiểu kỹ thuật số này tạo ra một lực hấp dẫn mạnh mẽ, khiến con người ngày càng muốn gắn bó với thế giới ảo hoàn hảo thay vì đối diện với những khiếm khuyết của thực tại.

Thật ra, mối quan hệ Parasocial không xấu nếu chúng ta có một ranh giới

Parasocial không phải là một là một mối quan hệ xấu nếu chúng ta duy trì ở mức độ lành mạnh. Thậm chí, những tương tác này sẽ mang lại nhiều giá trị tích cực cho sức khỏe tinh thần.

Không có gì xấu nếu chúng ta tìm kiếm nguồn cảm hứng kỷ luật từ người mà chúng ta thần tượng, hay cảm thấy được xoa dịu từ một một kênh podcast mỗi đêm.

Trong bối cảnh cuộc sống hiện đại nhiều áp lực, những kết nối một chiều này đóng vai trò như một trạm sạc năng lượng giúp chúng ta cân bằng lại trạng thái tâm lý.

Những hình mẫu lý tưởng trong mối quan hệ Parasocial thường đóng vai trò như nguồn động lực mạnh mẽ thúc đẩy sự phát triển cá nhân. Người hâm mộ thường nhìn vào thành tựu và nỗ lực của thần tượng để thiết lập mục tiêu phấn đấu cho chính mình.

Rất nhiều người trẻ đã bắt đầu học ngoại ngữ, kiên trì tập luyện thể thao hay dũng cảm theo đuổi đam mê nghệ thuật nhờ sự cổ vũ tinh thần gián tiếp từ những người họ ngưỡng mộ.

Bên cạnh đó, việc tham gia vào những nhóm người hâm mộ giúp các cá nhân tìm thấy những người bạn có cùng sở thích và hệ giá trị, từ đó giảm bớt cảm giác cô độc.

Những kết nối này tuy khởi nguồn từ một mối quan tâm chung trên mạng nhưng hoàn toàn có thể phát triển thành tình bạn thực tế và bền vững.

Chúng ta có thể tận hưởng trọn vẹn những mặt tích cực từ mối quan hệ Parasocial nếu chúng ta nhận thức rõ ràng ranh giới giữa ảo và thật.

Chúng ta cần xác định tâm thế rằng những tương tác qua màn hình, dù chân thật đến đâu, vẫn mang tính chất giải trí và bổ trợ cho cuộc sống. Việc giữ vững sự tỉnh táo giúp chúng ta tránh được việc đầu tư quá mức về tài chính hay lệ thuộc cảm xúc vào một người xa lạ.

Khi xem thần tượng hay nhân vật ảo là người bạn đồng hành thay vì toàn bộ lẽ sống, Parasocial sẽ trở thành một phần trải nghiệm văn hóa thú vị và làm phong phú thêm đời sống tinh thần của mỗi người.