Những chú chó có thể phát hiện bệnh Parkinson thông qua mùi cơ thể

Mùi từ da tiết lộ bí mật

Bề mặt da người sản sinh ra các chất dầu tự nhiên, và ở bệnh nhân Parkinson, các chất này có một mùi đặc trưng mà khứu giác siêu nhạy của chó có thể phát hiện được.

Theo tiến sĩ Nicola Rooney, chuyên gia hành vi động vật tại Đại học Bristol, hai chú chó trong thử nghiệm đạt độ nhạy từ 70% đến 80% cao hơn nhiều so với ngẫu nhiên. Bà cho rằng điều này không chỉ chứng minh sự tồn tại của “chữ ký mùi Parkinson”, mà còn mở ra cơ hội phát triển phương pháp chẩn đoán nhanh chóng, không xâm lấn và tiết kiệm.

Hiện tại, việc chẩn đoán Parkinson dựa vào biểu hiện lâm sàng, và thường chỉ rõ ràng khi bệnh đã tiến triển. Trong khi đó, các dấu hiệu mùi trên da có thể xuất hiện từ rất sớm, thậm chí hàng năm trước khi bệnh được xác định chính thức.

Khả năng bệnh Parkinson có mùi bắt nguồn từ một câu chuyện kỳ lạ: cách đây hơn một thập kỷ, Joy Milne, một y tá người Scotland, bắt đầu nhận thấy chồng mình có mùi cơ thể khác lạ. Bà cảm nhận điều đó 12 năm trước khi chồng được chẩn đoán Parkinson.

Joy là một trong số ít người sở hữu khả năng được gọi là “siêu ngửi”, tức khả năng phát hiện mùi cực kỳ tinh vi. Trong một nghiên cứu năm 2016, bà đã xác định chính xác mọi bệnh nhân Parkinson chỉ dựa vào mùi trên áo họ mặc.

Câu chuyện gây chấn động giới khoa học thần kinh, và khơi dậy câu hỏi: liệu loài chó với khứu giác nhạy gấp hàng ngàn lần con người có thể được huấn luyện để ngửi bệnh Parkinson không?

Từ khả năng cảm nhận đến ứng dụng y học

Chó đã được chứng minh có thể ngửi ra căng thẳng, nhiễm virus COVID-19, thậm chí một số loại ung thư. Vì thế, ý tưởng huấn luyện chúng để phát hiện Parkinson dường như rất khả thi.

Trong nghiên cứu mới, các nhà khoa học từ Đại học Manchester hợp tác với tổ chức Medical Detection Dogs đã tiến hành một thử nghiệm mù đôi, tức cả người thử nghiệm và người phân tích đều không biết trước mẫu nào là từ bệnh nhân.

Từ 10 chú chó tham gia huấn luyện, chỉ có 2 chú hoàn tất quá trình, một minh chứng rằng không phải chú chó nào cũng phù hợp với nhiệm vụ y học. Một trong hai chú chó đó có tỷ lệ cảnh báo nhầm khoảng 10%, trong khi chú còn lại chỉ nhầm dưới 2%.

Tuy chưa đạt đến độ chính xác tuyệt đối, kết quả vẫn rất hứa hẹn. Hai chú chó này đã phân biệt đúng các mẫu bệnh nhân Parkinson với tỷ lệ cao hơn hẳn ngẫu nhiên, qua đó xác nhận nguyên lý khoa học đằng sau ý tưởng.

Một câu hỏi quan trọng đặt ra: chó ngửi thấy gì? Trong các nghiên cứu trước đây, các nhà khoa học ở Manchester đã xác định được các hợp chất hóa học đặc trưng tạo nên mùi Parkinson. Những hợp chất này, khi xác định rõ, có thể dùng để phát triển bộ test chẩn đoán dạng gạc da, hiện đang được thử nghiệm.

Khi được hỏi lại, chính Joy Milne cũng xác nhận rằng mùi của những hợp chất đó chính là thứ mà bà cảm nhận được ở bệnh nhân.

Nếu xác định rõ các phân tử sinh học này, chúng ta có thể phát triển không chỉ công cụ chẩn đoán, mà còn hiểu sâu hơn về cơ chế sinh học của bệnh.

Với khứu giác tinh vi, chó không chỉ là người bạn trung thành, mà còn có thể trở thành “thiết bị y tế sống”, giúp chúng ta phát hiện sớm những căn bệnh nguy hiểm tưởng như vô hình. Khi khoa học kết hợp với khả năng tự nhiên của loài vật, tương lai của y học có thể trở nên thân thiện và dễ tiếp cận hơn bao giờ hết.