Nháy mắt với mặt trời vào ngày Tết Đoan Ngọ có thật sự giúp sáng mắt?

Tục lệ dân gian vào ngày Tết Đoan Ngọ

Tết Đoan Ngọ, diễn ra vào ngày mùng 5 tháng 5 âm lịch hằng năm, là dịp lễ truyền thống mang đậm dấu ấn văn hóa dân gian Việt Nam.

Bên cạnh các nghi lễ cúng tổ tiên, ăn bánh tro, rượu nếp, và các món có tính “giết sâu bọ”, một số người còn truyền tai nhau rằng: nếu nháy mắt nhìn thẳng vào mặt trời vào đúng 12h trưa ngày Tết Đoan Ngọ thì sẽ giúp sáng mắt hơn, thậm chí có người cho rằng việc này cũng giúp người cận thị giảm được độ cận.

Vậy thực hư lời đồn này ra sao? Liệu có cơ sở khoa học nào đứng sau hành động tưởng chừng vô hại nhưng có thể tiềm ẩn nguy cơ khôn lường này?

Ý nghĩa của việc nháy mắt với mặt trời vào Tết Đoan Ngọ

Trong quan niệm dân gian, mặt trời vào Tết Đoan Ngọ được xem là mang “dương khí” mạnh nhất trong năm. Đây là thời điểm giao hòa giữa âm và dương, là lúc khí trời “chín”, mọi vật đạt đỉnh sinh trưởng, cũng là lúc có thể “trục độc, trừ tà”.

Vì vậy, việc nhìn mặt trời hay nháy mắt hướng về mặt trời được cho là một hành động để hấp thụ dương khí, giúp “sáng mắt, minh trí”, thậm chí mang lại may mắn.

Tuy nhiên, đó chỉ là quan niệm truyền miệng, không có bất kỳ cơ sở khoa học nào chứng minh rằng việc nháy mắt với mặt trời vào ngày Tết Đoan Ngọ có thể cải thiện thị lực hay sức khỏe tinh thần.

Góc nhìn y học: Coi chừng hỏng mắt

Trái ngược với niềm tin dân gian, các chuyên gia nhãn khoa cảnh báo rằng việc nhìn thẳng vào mặt trời, dù chỉ trong thời gian ngắn, cũng có thể gây tổn thương nghiêm trọng cho mắt.

Mắt người không được thiết kế để chịu đựng cường độ ánh sáng mạnh từ mặt trời. Khi ánh sáng cực mạnh chiếu trực tiếp vào võng mạc (màng nhạy cảm ánh sáng ở phía sau mắt), có thể xảy ra hiện tượng:

• Bỏng võng mạc do nhiệt (solar retinopathy): gây tổn thương tế bào thị giác, có thể dẫn đến mất thị lực vĩnh viễn.
• Tăng nguy cơ thoái hóa điểm vàng: một trong những nguyên nhân hàng đầu gây mù lòa ở người cao tuổi.
• Suy giảm thị lực cấp tính hoặc kéo dài: dù chỉ nhìn trong vài giây.

Điều đáng lo là những tổn thương này thường không gây đau ngay tức thì, nên người thực hiện có thể không nhận ra cho đến khi thị lực suy giảm rõ rệt.

Ý kiến bác sĩ: Đừng nhầm lẫn giữa ánh sáng có lợi và tia nắng gây hại

TS.BS. Nguyễn Văn Huy – Trưởng khoa Mắt trẻ em, Bệnh viện Mắt Trung ương cho biết, đúng là có nghiên cứu chỉ ra rằng những người thường xuyên tham gia các hoạt động ngoài trời có tỷ lệ cận thị thấp hơn. Tuy nhiên, điều này dễ khiến nhiều người hiểu nhầm, cho rằng nhìn mặt trời có thể chữa được cận thị, dẫn đến hành động nguy hiểm.

"Gia tăng các hoạt động ngoài trời được xem là một trong những biện pháp tốt cho mắt. Ánh nắng mặt trời với cường độ thích hợp giúp kích thích sản sinh dopamine từ võng mạc, làm chậm quá trình lão hóa của mắt. Tuy nhiên, việc nhìn trực tiếp vào ánh nắng mặt trời lại là hành động gây hại.
Khi nhìn thẳng vào ánh nắng mặt trời không chỉ khiến mắt bị khó chịu vì chói, lóa, mà tia cực tím có thể tác động trực tiếp lên võng mạc, gây tổn hại võng mạc. Nguy hiểm hơn, nhìn trực tiếp vào mặt trời còn có thể khiến mắt bị đục thủy tinh thể."
— TS.BS. Nguyễn Văn Huy

Ông cũng khuyến cáo, nên tăng cường hoạt động ngoài trời vào các thời điểm trời mát mẻ, không có nắng gắt, thay vì tiếp xúc trực tiếp với ánh sáng mặt trời vào buổi trưa hoặc các khung giờ nắng mạnh.

Vậy muốn “sáng mắt” thì phải làm gì?

Nếu bạn đang tìm cách cải thiện thị lực, hãy lựa chọn những phương pháp được khoa học công nhận:

• Khám mắt định kỳ và đeo kính đúng độ.
• Ăn uống đủ chất, bổ sung vitamin A, lutein, zeaxanthin – có nhiều trong cà rốt, rau lá xanh đậm, trứng, cá hồi...
• Hạn chế nhìn màn hình điện tử quá lâu, giữ khoảng cách và tư thế đúng khi đọc sách, làm việc.
• Đeo kính râm chống tia UV khi ra nắng – nhưng là để bảo vệ mắt chứ không phải để “nháy mắt” nhìn mặt trời.

Dù Tết Đoan Ngọ là dịp lễ quan trọng và nhiều phong tục thú vị vẫn được lưu truyền, nhưng không phải cái gì cũng nên làm theo. Việc “nháy mắt với mặt trời để sáng mắt” chỉ là một quan niệm dân gian không có cơ sở khoa học, thậm chí tiềm ẩn nguy cơ làm hỏng mắt vĩnh viễn.