Micro feminism: Sức mạnh mềm của phụ nữ bắt đầu từ những chi tiết nhỏ

Bạn đã bao giờ chú ý rằng chỉ một lời giới thiệu, một thứ tự tên trong email hay một câu nhắc khéo trong cuộc họp… cũng có thể thay đổi cách phụ nữ được nhìn nhận?

Đó chính là tinh thần của micro feminism - những hành động nhỏ nhưng chứa đựng sức mạnh mềm để thúc đẩy bình đẳng giới.

Khác với các chiến dịch hay phong trào quy mô lớn, micro feminism diễn ra ngay trong đời sống hàng ngày: nơi công sở, trên đường phố, thậm chí trong cách chúng ta chọn từ ngữ.

Micro feminism có nguồn gốc từ đâu?

Khái niệm này bắt đầu lan rộng vào năm 2023 trên mạng xã hội, đặc biệt sau khi Ashley Chaney chia sẻ một video trên TikTok: mỗi khi gửi email nhóm, cô luôn ưu tiên viết tên phụ nữ trước.

Câu chuyện giản dị này nhanh chóng gây tiếng vang, khơi gợi hàng loạt ví dụ từ khắp nơi từ nghiêm túc như bảo vệ ý tưởng của đồng nghiệp nữ, đến hài hước như đổi giọng trợ lý ảo Alexa thành nam.

Các chuyên gia nhìn nhận micro feminism như một cách “phản kháng nhẹ nhàng” trước những bất bình đẳng mang tính hệ thống.

“

Micro feminism mang đến cảm giác: mình thuộc về một phong trào hướng tới bình đẳng, dù chỉ bằng một hành động nhỏ. Điều này rất là thú vị.

Alice Rose, nhà nghiên cứu về giới và tâm lý học tại Đại học Nam Úc

Vì sao Micro Feminism quan trọng?

Nhiều báo cáo, trong đó có Women in the Workplace 2024, chỉ ra rằng phụ nữ vẫn thường xuyên gặp những “vi phạm vi mô” (microaggression) như: bị ngắt lời, bị nghi ngờ năng lực cho tới bị bỏ qua công lao.

Micro feminism chính là cách cá nhân chủ động bù đắp, điều chỉnh và gửi đi thông điệp rằng mọi người xứng đáng được tôn trọng như nhau. Điểm đặc biệt của micro feminism là ai cũng có thể thực hiện và nam giới tham gia sẽ càng tạo ra tác động mạnh hơn.

Những ví dụ điển hình của Micro feminism

Dưới đây là những ví dụ micro feminism được cộng đồng quốc tế chia sẻ, dễ áp dụng và mang lại hiệu ứng tích cực.

1. Ở nơi làm việc

• Ghi nhận công lao đúng người: Khi một ý tưởng của đồng nghiệp nữ bị “mượn” lại, hãy nhắc khéo nguồn gốc. Ví dụ: “Đúng rồi, mình cũng nhớ Sarah đã chia sẻ ý này tuần trước."
• Xếp tên phụ nữ trước: Trong email, hồ sơ hoặc văn bản có hai người sở hữu ngang nhau, hãy ưu tiên viết tên người phụ nữ trước để phá vỡ “thứ tự mặc định".
• Ngôn ngữ quyết đoán hơn: Bỏ thói quen mở email bằng “Xin lỗi…” khi không cần thiết, hạn chế từ “chỉ” và dấu chấm than để thể hiện sự tự tin.
• Chia sẻ công việc không mang lại thăng tiến: Những việc như chuẩn bị quà chia tay hay ghi chép họp nên được giao luân phiên, không mặc định phụ nữ đảm nhận.

2. Trong đời sống hàng ngày

• Giữ không gian cá nhân: Không né sang bên khi đi bộ nếu người kia (thường là nam giới) chiếm hết lối; nhắc người ngồi dạng chân trên tàu khép lại.
• Dùng đại từ nữ hoặc trung tính: Khi nói về người có quyền lực mà chưa rõ giới tính, hãy dùng “cô ấy” hoặc “họ” thay vì mặc định “anh ấy".
• Bình thường hóa sức khỏe phụ nữ: Nói thẳng khi nghỉ làm vì lý do kinh nguyệt, thay vì viện cớ cảm sốt.
• Hỏi lại khi nghe đùa khiếm nhã: Một câu “Bạn giải thích giúp mình được không?” có thể buộc người nói xem xét lại định kiến của họ.

3. Trong môi trường giáo dục và gia đình

• Đổi giới tính nhân vật trong sách thiếu nhi: Nếu hầu hết nhân vật mặc định là nam, hãy chuyển thành nữ để trẻ em thấy nữ giới cũng có thể ở mọi vai trò.
• Khen ngợi chân thành: Lời khen về phong cách, lựa chọn hoặc thành tích sẽ giúp phụ nữ cảm thấy được nhìn nhận đúng.
• Đổi giọng trợ lý ảo: Chuyển các thiết bị thông minh sang giọng nam để phá vỡ hình ảnh “trợ lý mặc định là nữ".

Lợi ích vượt ngoài bình đẳng giới

Các chuyên gia về giới và tâm lý học lao động nhìn nhận micro feminism như cơ hội đáp ứng ba nhu cầu cơ bản của thuyết Tự quyết gồm tự chủ, năng lực và kết nối. Khi cá nhân chủ động điều chỉnh hành vi và lên tiếng, họ tăng tự hiệu quả, đồng thời tạo văn hóa đồng minh trong đội nhóm.

Báo chí cũng ghi nhận lãnh đạo nữ và các nhà sáng lập đã tích hợp những thực hành này để nuôi dưỡng môi trường làm việc lành mạnh và bao trùm hơn.

Theo các nhà nghiên cứu, micro feminism không chỉ tốt cho phụ nữ mà còn củng cố văn hóa tổ chức và mối quan hệ giữa các thành viên. Hành động này giúp mỗi người rèn kỹ năng tự chủ, tăng tự tin và tạo sự gắn kết khi đứng lên bảo vệ lẫn nhau.

Ngoài ra, nhìn micro feminism qua lăng kính giao thoa bao gồm yếu tố chủng tộc, khuyết tật, tôn giáo sẽ giúp đảm bảo mọi người đều được hưởng lợi, không ai bị bỏ lại.

Lời kết

Bạn không cần thay đổi cả hệ thống trong một ngày. Chỉ cần để ý hơn đến ngôn từ, cử chỉ và cách bạn ghi nhận người khác. Mỗi email, mỗi lời mời phát biểu, mỗi khoảnh khắc bạn bảo vệ đồng nghiệp, tất cả cộng dồn thành sức mạnh mềm, bền bỉ và đầy cảm hứng.

Và biết đâu, chính những chi tiết ấy sẽ mở ra những cuộc trò chuyện lớn hơn, dẫn tới những thay đổi thật sự trong xã hội.