Kết quả Nobel Y Sinh 2025 thuộc về ba nhà khoa học

Giải thưởng danh giá được trao cho ba nhà khoa học Mary E. Brunkow, Fred Ramsdell (cùng là người Mỹ) và Shimon Sakaguchi (người Nhật Bản) vì những khám phá đột phá về cơ chế dung nạp miễn dịch ngoại biên - nền tảng giúp cơ thể nhận biết và kiểm soát phản ứng miễn dịch, tránh tấn công chính mình.

Công trình đạt giải Nobel Y Sinh 2025

Hệ miễn dịch giống như “đội quân bảo vệ” của cơ thể, có nhiệm vụ phát hiện và tiêu diệt các tác nhân gây bệnh. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, đội quân này có thể nhầm lẫn, quay sang tấn công chính các tế bào khỏe mạnh - hiện tượng gọi là bệnh tự miễn.

Công trình của ba nhà khoa học được vinh danh năm nay đã giúp làm sáng tỏ cách hệ miễn dịch học cách phân biệt “ta” và “địch”, đặc biệt thông qua hoạt động của tế bào T điều hòa (regulatory T cells, hay Tregs).

Những tế bào này đóng vai trò như “người kiểm soát” trong hệ thống miễn dịch, đảm bảo rằng các phản ứng phòng vệ không vượt quá giới hạn. Khi cơ chế này gặp trục trặc, cơ thể có thể sinh ra các bệnh tự miễn như viêm khớp dạng thấp, lupus, tiểu đường type 1 hay viêm ruột mãn tính.

Nghiên cứu của Mary E. Brunkow, Fred Ramsdell và Shimon Sakaguchi đã chỉ ra cách các gene và protein liên quan đến tế bào Tregs giúp duy trì trạng thái dung nạp miễn dịch ngoại biên, tức là giữ cho hệ miễn dịch không “phản ứng nhầm”. Đây được xem là nền tảng sinh học quan trọng để phát triển các liệu pháp điều hòa miễn dịch mới, giúp kiểm soát ung thư và bệnh tự miễn hiệu quả hơn, hạn chế tác dụng phụ so với các thuốc ức chế miễn dịch truyền thống.

Cuộc đua nhiều dự đoán và kết quả bất ngờ

Trước lễ công bố, nhiều chuyên gia dự đoán giải năm nay sẽ vinh danh nghiên cứu về hormone GLP-1 - hoạt chất nền tảng cho các thuốc chống béo phì nổi tiếng như Ozempic, Wegovy hay Mounjaro.
Những cái tên như Jens Juul Holst, Joel Habener, Daniel Drucker hay Svetlana Mojsov từng được kỳ vọng trở thành chủ nhân giải Nobel nhờ phát hiện cơ chế hormone điều hòa cảm giác thèm ăn.

Tuy nhiên, Hội đồng Nobel đã tạo bất ngờ khi lựa chọn hướng nghiên cứu về miễn dịch ngoại biên - một lĩnh vực có giá trị lâu dài và ý nghĩa nền tảng đối với khoa học sự sống.

Hơn một thế kỷ tôn vinh những cống hiến cho nhân loại

Kể từ năm 1901, giải Nobel Y Sinh đã được trao 115 lần, vinh danh những phát minh thay đổi lịch sử y học. Những gương mặt đáng nhớ gồm Frederick G. Banting - người phát hiện insulin ở tuổi 31, hay Peyton Rous – nhà khoa học được trao giải năm 87 tuổi vì phát hiện virus gây khối u.

Người đoạt giải năm nay sẽ được nhận chứng nhận Nobel, huân chương Nobel và phần thưởng tiền mặt, trong lễ trao giải chính thức diễn ra ngày 10/12 - ngày sinh của Alfred Nobel, cha đẻ giải thưởng.

Năm ngoái, Giải Nobel Y Sinh 2024 đã được trao cho hai nhà khoa học Victor Ambros và Gary Ruvkun vì phát hiện RNA siêu nhỏ (microRNA) - yếu tố điều hòa quan trọng trong hoạt động của gene.

Phát hiện này đã mở ra hiểu biết sâu sắc về cách tế bào vận hành, đồng thời góp phần giải thích nguyên nhân di truyền của nhiều bệnh lý, bao gồm ung thư, rối loạn phát triển xương và mất thính lực bẩm sinh.

Công trình microRNA được xem là một trong những bước ngoặt lớn của sinh học phân tử, tạo nền tảng cho nhiều hướng nghiên cứu về gene và sinh học tế bào sau này.