“Giờ vàng” cần biết trong cấp cứu đột quỵ

Giờ vàng cấp cứu đột quỵ là yếu tố quyết định để cứu sống người bệnh và giảm di chứng nguy hiểm. Hiểu rõ tầm quan trọng và xử lý nhanh chóng trong thời gian vàng sẽ giúp nâng cao hiệu quả điều trị cho bệnh nhân đột quỵ.

Giờ vàng cấp cứu đột quỵ là gì?

Giờ vàng cấp cứu đột quỵ là khoảng thời gian lý tưởng để can thiệp và điều trị, thường nằm trong 3 – 4,5 giờ đầu sau khi xuất hiện triệu chứng. Đây là thời gian cần thiết để tiến hành các phương pháp cấp cứu quan trọng nhằm cứu sống và bảo vệ não bộ của bệnh nhân. Đối với các trường hợp đột quỵ do thiếu máu não hoặc xuất huyết não, việc cấp cứu kịp thời trong khoảng thời gian này có thể làm giảm nguy cơ tử vong và di chứng.

Ngoài khung giờ 3 – 4,5 giờ, một số trường hợp đặc biệt có thể mở rộng đến 6 – 24 giờ, đặc biệt đối với các kỹ thuật can thiệp nội mạch lấy huyết khối. Tuy nhiên, với bất kỳ loại đột quỵ nào, càng can thiệp sớm trong giờ vàng, tỷ lệ phục hồi và giảm thiểu biến chứng càng cao. Vì thế, việc nhận biết và hành động nhanh chóng trong khung thời gian vàng này là yếu tố quyết định trong cấp cứu đột quỵ.

Đột quỵ là tình trạng nguy hiểm khi máu không thể cung cấp đến não, làm tế bào não bị tổn thương và chết nhanh chóng. Nếu không can thiệp đúng cách và trong khung thời gian vàng, bệnh nhân có nguy cơ để lại di chứng nặng nề hoặc tử vong.

Tầm quan trọng của giờ vàng trong cứu sống người bệnh

Giờ vàng cấp cứu đột quỵ quan trọng đến mức một phút chậm trễ có thể khiến gần 2 triệu tế bào não chết. Nếu không cấp cứu kịp thời, lượng tế bào não chết sẽ tương đương mất 3,6 năm tuổi thọ mỗi giờ, làm giảm đáng kể cơ hội phục hồi cho người bệnh. Điều này nhấn mạnh việc bệnh nhân cần được cấp cứu trong thời gian sớm nhất.

Mỗi giây trôi qua, 32.000 tế bào não chết do thiếu oxy và dinh dưỡng, gây tổn thương lan rộng trong não bộ. Khi tế bào não chết không được phục hồi, khả năng vận động, nhận thức và chất lượng cuộc sống của người bệnh sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Càng nhiều thời gian trôi qua mà bệnh nhân không được cấp cứu, nguy cơ để lại di chứng như liệt nửa người, mất khả năng vận động hoặc sống đời sống thực vật càng tăng.

Đột quỵ là một cuộc “chạy đua với thời gian,” vì vậy cần có sự hợp tác nhanh chóng từ người thân, đội ngũ y tế và cơ sở cấp cứu. Điều này không chỉ giúp cứu sống người bệnh mà còn tăng cường khả năng hồi phục và giảm thiểu tổn thương não.

Quy trình cấp cứu trong giờ vàng tại bệnh viện

Mỗi bệnh viện có quy trình cấp cứu trong giờ vàng riêng, nhưng mục tiêu chung là rút ngắn thời gian từ khi nhập viện đến khi điều trị. Thông thường, quy trình này bao gồm đưa bệnh nhân vào cấp cứu, tiến hành chẩn đoán nhanh qua CT hoặc MRI để xác định loại đột quỵ, và sau đó là hội chẩn khẩn cấp để đưa ra phương pháp can thiệp.

Quy trình “code stroke” tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM là một ví dụ điển hình với các bước chuẩn hóa, từ chẩn đoán hình ảnh đến can thiệp điều trị, có thể rút ngắn thời gian cấp cứu dưới 30 phút. Nhờ có “cửa sổ cửa kim” – tiêu chuẩn kim cương – thời gian vàng tại bệnh viện này còn được giảm thêm xuống dưới 20 phút.

Các bệnh viện lớn đã đầu tư hệ thống máy móc hiện đại và đội ngũ chuyên khoa để kịp thời chẩn đoán và điều trị đột quỵ trong giờ vàng. Quy trình cấp cứu này đảm bảo rằng người bệnh được đánh giá và điều trị sớm nhất, giảm thiểu nguy cơ tổn thương tế bào não và tăng cơ hội phục hồi.

Các phương pháp điều trị đột quỵ trong thời gian vàng

Có hai phương pháp chính được áp dụng trong giờ vàng cấp cứu đột quỵ: dùng thuốc tiêu sợi huyết và can thiệp nội mạch. Đối với đột quỵ do tắc mạch máu, thuốc tiêu sợi huyết có thể được sử dụng để làm tan cục máu đông trong 3 – 4,5 giờ đầu. Sau đó, phương pháp nội mạch lấy huyết khối sẽ được áp dụng nếu bệnh nhân đến muộn hơn.

Can thiệp nội mạch là phương pháp lấy huyết khối qua mạch máu, phù hợp với bệnh nhân bị tắc động mạch lớn, có thể thực hiện trong vòng 6 giờ kể từ khi đột quỵ. Những trường hợp đặc biệt có thể kéo dài đến 24 giờ, nhưng việc điều trị càng sớm thì hiệu quả phục hồi càng cao.

Đối với đột quỵ xuất huyết não, việc loại bỏ khối máu tụ qua phẫu thuật hoặc dùng robot mổ não là cần thiết, nhất là trong 8 giờ đầu. Các kỹ thuật tiên tiến như sử dụng robot ứng dụng AI đang giúp tăng tỷ lệ thành công trong cấp cứu và phục hồi cho bệnh nhân xuất huyết não.

Những lý do khiến bệnh nhân bỏ lỡ giờ vàng cấp cứu đột quỵ

Một trong những lý do chính khiến bệnh nhân bỏ lỡ giờ vàng cấp cứu là sự chủ quan của họ và người thân. Nhiều người cho rằng triệu chứng đột quỵ chỉ là dấu hiệu của mệt mỏi hoặc trúng gió nên không đưa bệnh nhân đến bệnh viện kịp thời. Thậm chí, một số người còn tự điều trị bằng các phương pháp dân gian, gây chậm trễ và nguy hiểm cho bệnh nhân.

Các điều kiện của cơ sở y tế cũng là nguyên nhân phổ biến khiến bệnh nhân mất giờ vàng. Nhiều bệnh viện không đủ trang thiết bị hoặc phải chuyển bệnh nhân lên tuyến trên, gây lãng phí thời gian quý giá. Điều này cho thấy việc cải thiện hệ thống cấp cứu đột quỵ tại các cơ sở y tế là rất cần thiết.

Bệnh nhân và người thân cần có kiến thức cơ bản về các dấu hiệu đột quỵ và tầm quan trọng của giờ vàng. Chỉ có như vậy, việc cấp cứu đột quỵ mới thực sự hiệu quả và kịp thời.

Cách xử trí đúng khi gặp người có dấu hiệu đột quỵ

Khi gặp một người có dấu hiệu đột quỵ, việc đầu tiên là liên hệ với cơ sở y tế có dịch vụ cấp cứu đột quỵ càng nhanh càng tốt. Sau khi gọi cấp cứu, nên để người bệnh nằm yên tại nơi thoáng khí, tránh di chuyển hoặc cử động quá mức, để não bộ được bảo vệ tối đa.

Kiểm tra nhịp thở của người bệnh, đảm bảo họ vẫn còn thở bình thường. Nếu không thở, có thể thực hiện hô hấp nhân tạo nếu đã được đào tạo bài bản. Ngoài ra, không tự ý cho bệnh nhân uống thuốc hoặc ăn uống để tránh nguy cơ nghẹt thở.

Tuyệt đối không áp dụng các phương pháp dân gian như châm cứu, cạo gió, và không di chuyển người bệnh bằng xe máy. Điều này không chỉ gây nguy hiểm mà còn làm mất đi cơ hội cấp cứu kịp thời cho bệnh nhân. Hành động nhanh chóng và đúng cách sẽ giúp nâng cao tỷ lệ sống sót và hồi phục của người bị đột quỵ.