TẦN SỐ 247

Dữ liệu rung cảm trong truyền thông định lượng

Doctor247 • 19/10/2025 07:24

Thay vì xem dữ liệu như công cụ đo lường, Sue Le - Giám đốc điều hành Red Communications - nhìn nó như một cách để lắng nghe xã hội. Dữ liệu không chỉ để chứng minh điều ta biết, mà để khám phá điều con người cần được thấu hiểu. Một chiến dịch truyền thông y tế chỉ thực sự có ý nghĩa khi nó chạm đến con người trước khi chạm đến biểu đồ.

Thay vì xem dữ liệu như công cụ đo lường, Sue Le - Giám đốc điều hành Red Communications - nhìn nó như một cách để lắng nghe xã hội. Dữ liệu không chỉ để chứng minh điều ta biết, mà để khám phá điều con người cần được thấu hiểu. Một chiến dịch truyền thông y tế chỉ thực sự có ý nghĩa khi nó chạm đến con người trước khi chạm đến biểu đồ.

Cùng Doctor247 trò chuyện với chị Sue Le về kể chuyện bằng sự chính xác của khoa học và sự tinh tế của cảm xúc con người.

Vì sao trong thời điểm này chị lại chọn chủ đề “Từ dữ liệu đến rung cảm” để chia sẻ cho người làm truyền thông?

Vì chúng ta đang sống trong một thời đại mà dữ liệu thì bùng nổ, nhưng cảm xúc thì dần khan hiếm. Mỗi ngày, Việt Nam sinh ra hàng triệu đơn vị dữ liệu mới: từ thống kê y tế, báo cáo tiêu dùng, cho đến từng dòng trạng thái trên mạng xã hội. Nhưng giữa những con số ấy, rất ít điều thực sự khiến con người dừng lại và rung cảm.

Trong y tế, điều này càng rõ ràng. Theo Globocan 2022, Việt Nam ghi nhận hơn 182.000 ca ung thư mới và gần 123.000 ca tử vong vì ung thư chỉ trong một năm. Tỷ lệ mắc mới đang tăng đều 1,5 - 2% mỗi năm. Một thống kê khác tại Việt Nam, 70% số ca tử vong là do bệnh không lây nhiễm, chủ yếu là tim mạch, ung thư, đái tháo đường và bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính.

Song nếu chỉ đọc con số ấy, nhiều người sẽ lướt qua. Nhưng khi một người cha 52 tuổi, sống ở TP.HCM, ngồi trong phòng cấp cứu nói với bác sĩ: ‘Tôi chỉ nghĩ cao huyết áp là chuyện nhỏ…’, ta hiểu rằng dữ liệu chưa đủ chạm được vào nhận thức.

Khoa học có thể cứu người bằng thuốc, nhưng truyền thông cứu người bằng nhận thức. Và để làm được điều đó, dữ liệu cần được kết nối với cảm xúc.

Nghĩa là, điều truyền thông cần không chỉ là “nói đúng”, mà còn là “khiến người khác muốn nghe”?

Đúng vậy. Một bản tin y tế có thể chính xác tuyệt đối, nhưng nếu người đọc không thấy mình liên quan, họ sẽ không hành động. Còn một câu chuyện có thật, với giọng kể chân thành, đôi khi lại khiến người ta tự giác thay đổi.

Truyền thông y tế hiện nay đứng trước một thách thức kép: vừa phải khoa học, vừa phải nhân văn. Nếu chỉ nói cảm xúc, ta dễ đánh mất tính chuẩn xác. Nhưng nếu chỉ nói số liệu, ta đánh mất trái tim của công chúng. Nhiệm vụ của người làm truyền thông, nhất là trong lĩnh vực sức khỏe, là kết nối dữ liệu với con người, để những thông tin tưởng như khô khan trở thành động lực nhận thức và sống khoẻ mạnh hơn.

Dưới góc độ chuyên gia truyền thông, chị có thể chia sẻ thêm về cách làm cho dữ liệu rung cảm người đọc?

Hãy bắt đầu bằng câu hỏi “Ai nằm sau con số này?”

Ví dụ, thống kê cho thấy trên 70% người cao tuổi mắc trung bình từ 3 bệnh mãn tính trở lên như sa sút trí tuệ, hội chứng dễ bị tổn thương, các bệnh tim mạch, đái tháo đường, thoái hóa cơ xương khớp... Nếu chỉ dừng ở con số 70%, người ta sẽ không cảm được điều gì. Nhưng nếu hình dung rằng trong 10 cụ ông, cụ bà đi bộ buổi sáng ở công viên, có bảy người đang phải uống thuốc đều đặn mỗi ngày, có người mang theo máy đo huyết áp trong túi, có người vừa tập vừa giấu cơn đau khớp gối thì bức tranh ấy lập tức trở nên chân thật, gần gũi hơn, khiến ta phải nghĩ khác về già hoá dân số và bệnh mãn tính. Dữ liệu 70% ấy không chỉ là một tỉ lệ, mà là 70% những cuộc đời đang học cách chung sống với bệnh tật, đang âm thầm gìn giữ phẩm giá trong tuổi già. Đó chính là khoảnh khắc dữ liệu thật sự rung cảm nhận thức.

Khi dữ liệu gắn với khuôn mặt, giọng nói và hành trình của một con người cụ thể, nó trở nên sống động. Còn khi chỉ nằm trên bảng Excel hay biểu đồ, chắc chắn dữ liệu chưa làm hết phận sự của mình.

Được biết, trung tâm huấn luyện Red Academy của Red Comms đang hướng tới việc đào tạo người làm truyền thông theo hướng “story scientist” - những người kể chuyện bằng dữ liệu?

Chính xác.

Tôi tin rằng trong tương lai, truyền thông không chỉ cần copywriter hay planner, mà cần những người biết đọc dữ liệu bằng con mắt của một người kể chuyện. Kể chuyện không phải để làm mềm thông tin, mà để khiến nó được hiểu và tin.

Chương trình huấn luyện “Từ dữ liệu đến rung cảm” dành cho doanh nghiệp và người làm truyền thông là một không gian như thế, nơi chúng tôi sẽ cùng nhau giải mã ba lớp câu hỏi:

1. Sự thật & khoảng cách cảm xúc - Vì sao dữ liệu đúng vẫn không được tin?
2. Frame to Feel - Làm thế nào để dựng khung thông điệp khiến người nghe muốn tiếp nhận?
3. Chuyển hóa câu chuyện - Khi truyền thông không chỉ là đưa tin, mà là chọn góc nhìn nhân văn.

Chị có nhấn mạnh nhiều đến yếu tố “đồng cảm có hệ thống”. Cụ thể, điều đó nghĩa là gì?

Đồng cảm có hệ thống là khi cảm xúc không còn là ngẫu hứng, mà được kiến tạo có chủ đích bằng hiểu biết, bằng dữ liệu và bằng sự tôn trọng công chúng.

Ví dụ, trong các chiến dịch nâng cao nhận thức về vai trò của tiêm chủng mà Red Comms thực hiện, chúng tôi không dừng lại ở việc đưa ra những con số về độ an toàn của vaccine vì ai cũng đã nghe và đọc ở đâu đó rồi, từ các chuyên gia y tế đến cơ quan quản lý. Điều chúng tôi muốn kể là hành trình của những người cha, người mẹ từng băn khoăn, tìm hiểu, rồi tự mình đưa ra quyết định để bảo vệ con, bảo vệ gia đình mình.

Đằng sau mỗi câu chuyện không chỉ là kết quả truyền thông, mà là một quá trình chuyển đổi nhận thức - nơi lý trí được dẫn dắt bởi dữ liệu và trái tim được chạm đến bằng sự thấu hiểu.

Khi ta nắm bắt được điều đó, ta đang thực hành “đồng cảm có hệ thống”: nhìn thấy con người trong dữ liệu và nhìn thấy dữ liệu trong câu chuyện của con người.

Với hai thập kỷ làm nghề, chị thấy thách thức lớn nhất của người làm nội dung truyền thông hiện nay là gì?

Là chạy quá nhanh mà quên mất lý do ban đầu mình viết.

Chúng ta sống giữa bão thông tin, nơi mọi thương hiệu đều muốn nói thật to. Nhưng trong thế giới ấy, người được nghe không phải người nói lớn, mà là người nói thật. Dữ liệu giúp ta đúng, nhưng cảm xúc giúp ta được tin. Và nếu thiếu một trong hai, truyền thông sẽ chỉ dừng lại ở mức “phát sóng” chứ chưa “kết nối”.

Cuối cùng, chị kỳ vọng người tham dự chương trình huấn luyện “Từ dữ liệu đến rung cảm” sẽ mang theo điều gì sau mỗi buổi học?

Tôi hy vọng họ sẽ nhìn dữ liệu bằng đôi mắt của con người và nhìn con người bằng đôi mắt của dữ liệu. Khi viết, đừng nghĩ rằng bạn đang nói với một đám đông, hãy nghĩ bạn đang trò chuyện với một người cụ thể, có nỗi lo, có niềm tin, có câu hỏi riêng. Vì chỉ khi người đọc thấy mình trong câu chuyện, dữ liệu mới thật sự có sức mạnh để tạo ra thay đổi.

“Từ dữ liệu đến rung cảm” không huấn luyện cách làm slide đẹp hơn hay giật tít kêu hơn, mà là hành trình cùng nhau học tập để dữ liệu chúng ta có thật sự tạo ra rung cảm, chạm vào nhận thức công chúng trong thời đại truyền thông định lượng.