Đột phá: Tạo ra quả thận "phổ thông" phù hợp với mọi nhóm máu

Đọc thêm: Những "lần đầu tiên" của cấy ghép nội tạng

Mơ ước ghép thận không cần quan tâm đến nhóm máu sắp thành hiện thực

Sau hơn 10 năm nghiên cứu, một nhóm các nhà khoa học đến từ Canada và Trung Quốc đã tiến thêm một bước cực kỳ quan trọng trong lĩnh vực ghép thận: tạo ra được một quả thận "phổ thông" - tức là thận có thể cấy ghép cho bất kỳ ai, bất kể người nhận thuộc nhóm máu nào.

Điều này nếu thành công hoàn toàn sẽ giúp rút ngắn thời gian chờ ghép thận, cứu sống hàng nghìn bệnh nhân mỗi năm. Bởi vì hiện tại, rất nhiều người đã không đợi được khi vẫn nằm trong danh sách chờ chỉ vì không tìm được người hiến có nhóm máu phù hợp.

Trong thí nghiệm mới, nhóm nghiên cứu đã thử cấy một quả thận đã được "biến đổi" này vào cơ thể một người đã chết não, được sự đồng ý của gia đình người hiến. Kết quả cho thấy thận hoạt động bình thường trong vài ngày đầu, một tín hiệu rất hứa hẹn cho tương lai.

Nhà hóa sinh học Stephen Withers (Đại học British Columbia, Canada) - người dẫn đầu nghiên cứu, cho biết: “Lần đầu tiên chúng tôi thấy điều này xảy ra trên cơ thể người. Nó cho chúng tôi cái nhìn vô giá về cách cải thiện kết quả lâu dài trong ghép tạng.”

Hiện nay, người có nhóm máu O thường rất khó tìm được thận phù hợp. Họ chỉ có thể nhận thận từ người hiến cũng mang nhóm máu O. Trong khi đó, thận nhóm O lại có thể cấy cho người thuộc các nhóm máu khác, nên nguồn cung luôn bị thiếu hụt nghiêm trọng.

Dù kỹ thuật y học hiện tại cho phép huấn luyện hệ miễn dịch để tiếp nhận thận không cùng nhóm máu, nhưng phương pháp này rất tốn kém, rủi ro cao và chỉ áp dụng được với người hiến còn sống, vì cần thời gian chuẩn bị dài.

Bí quyết thành công: “rửa sạch nhóm máu” khỏi thận

Để tạo ra quả thận “phổ thông”, các nhà khoa học đã sử dụng enzym đặc biệt có khả năng “gọt bỏ” các phân tử đường (còn gọi là kháng nguyên) trên bề mặt tế bào, chính những kháng nguyên này là thứ giúp cơ thể nhận diện nhóm máu.

Cụ thể, nhóm nghiên cứu đã lấy một quả thận nhóm A, rồi dùng enzym như những chiếc “kéo siêu nhỏ” để cắt bỏ phần định danh của nhóm máu A. Khi làm vậy, thận sẽ trở thành giống nhóm máu O, không mang đặc điểm nào bị cơ thể xem là “lạ”.

Ví dụ vui của giáo sư Withers: “Giống như bạn lột bỏ lớp sơn đỏ khỏi xe để lộ ra lớp sơn lót trung tính bên dưới, khi đó, hệ miễn dịch sẽ không còn thấy quả thận là ‘ngoại lai’ nữa.”

Còn nhiều thách thức, nhưng tương lai rất sáng

Sau 2 ngày ghép vào cơ thể người chết não, quả thận bắt đầu có dấu hiệu tái xuất hiện dấu vết của nhóm máu A. Tuy nhiên, phản ứng của hệ miễn dịch nhẹ hơn nhiều so với bình thường, và có vẻ như cơ thể đang cố gắng chấp nhận quả thận.

Nghiên cứu này chưa thể áp dụng ngay cho người sống, nhưng là bước khởi đầu cực kỳ quan trọng. Trong khi đó, mỗi ngày ở Mỹ có đến 11 người tử vong vì không kịp ghép thận, trong đó phần lớn là người mang nhóm máu O.

Việc tạo ra thận “phổ thông” là một trong nhiều hướng đi mà giới khoa học đang theo đuổi để giải quyết khủng hoảng ghép thận toàn cầu. Một số nhóm khác đang nghiên cứu dùng thận của lợn hoặc phát triển các loại kháng thể đặc biệt để mở rộng khả năng tương thích khi cấy ghép.