Để không trở thành nạn nhân của 'trục lợi chữa lành'

Nhân vụ việc một người chồng chia sẻ rằng vợ anh bị một trung tâm chữa lành lừa đảo hàng tỉ đồng, cộng thêm một vài lần được bạn bè, người quen có thành viên gia đình bị trục lợi từ một số cá nhân và tổ chức mạo nhận chữa lành, bài viết này sẽ đưa ra một số cảnh báo để giảm số nạn nhân của những tình huống như vậy.

Bài viết có 3 mục. Mục 1 mang tính nhận diện các hành vi trái với quy tắc của những người trợ giúp tinh thần vì lợi ích của khách hàng, thân chủ. Tuy nhiên, tác động sâu sắc hơn cần được thực hiện ở mục 2 và 3.

Những hành vi báo động đỏ

Dưới đây là những hành vi mà các tổ chức trục lợi từ chữa lành, xuất phát từ động cơ lừa đảo hoặc do ảo tưởng thẩm quyền và yếu kém chuyên môn thường thực hiện. Mục tiêu chung của họ là khai thác tài chính từ người sử dụng.

Nói dối, không minh bạch về bằng cấp, công việc

Họ thường tự giới thiệu là “chuyên gia chữa lành quốc tế”, “nhà trị liệu hàng đầu”, “bậc thầy chuyển hóa và thực hành tỉnh thức”... nhưng lại không đưa ra được bằng cấp chính quy. Một số nơi dùng hình ảnh giả mạo để tạo niềm tin. Người thực sự có năng lực thường khiêm tốn và minh bạch.

“

Cẩn trọng với danh xưng khoa trương, kiểm chứng thông tin được quảng cáo.

Cung cấp các gói dịch vụ theo giá trị tăng dần một cách vô lý

Từ các buổi miễn phí, họ dần đưa ra các gói từ vài trăm nghìn đến hàng chục, thậm chí hàng trăm triệu đồng, như retreat hay leo núi chữa lành. Mức phí này không phản ánh đúng giá trị hay chi phí triển khai.

“

Tự hỏi: Mức phí có tương xứng không? Có lựa chọn thiết thực hơn không?

Thao túng quyết định của khách hàng

Từ sự chăm sóc tận tình ban đầu đến những lời lẽ đánh vào điểm yếu tâm lý, tổ chức dần khiến khách hàng lệ thuộc và chi tiền. Họ hạ thấp giá trị cá nhân, cấm đặt câu hỏi phản biện, và đổ lỗi cho khách hàng khi không đạt hiệu quả.

“

Khi đã bị thao túng, nạn nhân rất khó nhận ra nếu không có sự hỗ trợ bên ngoài.

Điều gia đình của nạn nhân nên làm

Khi biết người thân đã đặt niềm tin và tài sản vào các tổ chức giả mạo chữa lành, gia đình cần hành xử một cách xây dựng, không trách móc hay gây chia rẽ.

Nhận biết rằng người thân đang chịu ít nhất 2 lớp tổn thương

Nạn nhân đã đau khổ từ trước, bị thu hút bởi lời hứa chữa lành. Khoảng cách với gia đình có thể đã rất xa, cần được hiểu để không khiến tình hình tồi tệ hơn.

Không khoét sâu khoảng cách giữa nạn nhân và gia đình

Những lời trách móc có thể khiến nạn nhân càng tin rằng gia đình là nguồn gốc tổn thương. Gia đình cần nhìn nhận xung đột và tổn thương như một hệ quả cần chữa lành, không chỉ là lỗi của nạn nhân.

Đặt mình vào vị trí nạn nhân để nỗ lực giao tiếp

Giao tiếp bằng sự thấu hiểu và lắng nghe, như một người cha nói với con mình rằng: “Bố không tin lớp học đó theo cách con tin, nhưng bố tin con có lý do cho lựa chọn của mình”. Hãy để nạn nhân thấy được tình thương thay vì sự phán xét.

Gợi mở thông tin để nạn nhân tìm lại khả năng đánh giá

Nếu kết nối trong gia đình còn mạnh, hãy cùng tham gia và thảo luận về nội dung lớp học, đặt câu hỏi khách quan, đưa ra các gợi ý trung lập về chuyên gia uy tín, giúp nạn nhân mở rộng lựa chọn mà không tạo áp lực.

Trách nhiệm còn thuộc về xã hội

Vấn đề không chỉ nằm ở cá nhân hay gia đình, mà còn là trách nhiệm của cộng đồng.

• Giới tính và vai trò xã hội: Phụ nữ, đặc biệt ở nông thôn, thường là nạn nhân vì vai trò truyền thống khiến họ ít được quan tâm đến nhu cầu cá nhân. Trong khi các tổ chức phụ nữ chưa đến được với họ, thì những chuyên gia giả mạo đã kịp "chữa lành" bằng ảo tưởng.
• Vai trò của truyền thông: Một số chân dung giả mạo từng được truyền thông tung hô, dù không có năng lực. Trong khi chuyên gia thật bị cắt cúp lời nói để phục vụ mục đích giật tít, khiến họ nản lòng. Truyền thông cần có trách nhiệm với chiều sâu thông tin, không chỉ dùng danh xưng để tạo điểm nhấn.
• Hệ thống đào tạo và hành nghề: Một số người học lên cao học không nhằm nâng cao năng lực mà để hợp thức hóa hành nghề vô đạo đức. Khi chưa có ủy ban nghề nghiệp đủ quyền hạn, việc xử lý những cá nhân gây hại vẫn còn nhiều hạn chế.

Lời kết của Doctor247

Trong bối cảnh sức khỏe tinh thần ngày càng được quan tâm, nhu cầu được lắng nghe, thấu hiểu và chữa lành là hoàn toàn chính đáng. Tuy nhiên, chính khoảng trống kiến thức, sự cô đơn và khát khao thay đổi lại dễ bị lợi dụng bởi những cá nhân và tổ chức mạo danh chuyên môn.

Việc lạm dụng ngôn ngữ chữa lành để trục lợi không chỉ gây thiệt hại về tài chính mà còn làm tổn thương sâu sắc về tinh thần cho nạn nhân và gia đình họ.

Cẩn trọng, tỉnh táo và trang bị kiến thức đúng đắn chính là hàng rào đầu tiên giúp mỗi người tự bảo vệ mình và người thân trước những “liều thuốc tinh thần” không rõ nguồn gốc. Đồng thời, đây cũng là lúc xã hội cần chung tay nâng cao nhận thức cộng đồng, phát triển hệ thống hỗ trợ chính thống và an toàn cho những ai đang cần được chữa lành thực sự.