Tuần tin sức khỏe 17/03/2025 – 21/03/2025: Ấn tượng bí kíp sống thọ của cụ bà 117 tuổi. Chú ý cách đối phó sốt xuất huyết khi mưa trái mùa. Tình trạng sức khỏe hiện tại của hai phi hành gia bị mắc kẹt 9 tháng trong vũ trụ

Khoa học giải mã bí quyết sống thọ của cụ bà 117 tuổi

Cụ bà Maria Branyas – người Catalonia – đã trở thành người sống thọ nhất thế giới khi qua đời vào tháng 8/2024 ở tuổi 117. Là một trong số rất hiếm người vượt mốc 110 tuổi, bà Maria trở thành đối tượng nghiên cứu của các nhà khoa học từ Viện Nghiên cứu Bệnh Bạch cầu Josep Carreras (Tây Ban Nha), nhằm tìm hiểu bí quyết sống thọ xuyên hai thế kỷ.

Kết quả cho thấy bà sở hữu sự kết hợp hiếm có giữa lối sống lành mạnh, gene tốt và hệ trao đổi chất hoạt động hiệu quả. Bà duy trì chế độ ăn kiểu Địa Trung Hải, yêu thích sữa chua – giúp nuôi dưỡng hệ vi sinh đường ruột khỏe mạnh, tương tự người trẻ. Ngoài ra, Maria có đời sống tinh thần tích cực, kết nối xã hội bền vững và mức độ viêm trong cơ thể rất thấp – yếu tố giúp giảm nguy cơ bệnh mãn tính.

Phân tích gene và methyl hóa DNA cho thấy tuổi sinh học của bà trẻ hơn nhiều so với tuổi thật. Các biến thể gene quý giúp tăng sức đề kháng, bảo vệ khỏi bệnh tim và ung thư. Dù bản thân bà chỉ chia sẻ đơn giản rằng mình “sống ngăn nắp và ở nơi dễ chịu”, nghiên cứu khẳng định chính sự kết hợp giữa lối sống, hệ vi sinh khỏe, gene và chuyển hóa tốt đã giúp bà sống thọ một cách kỳ diệu.

Đọc thêm tại: Khoa học giải mã ‘bí kíp’ sống thọ của cụ bà 117 tuổi 

Lưu ý cách đối phó sốt xuất huyết khi mưa trái mùa

Hiện tượng mưa trái mùa xuất hiện sớm trong năm 2025 do ảnh hưởng của La Nina và biến đổi khí hậu khiến dịch sốt xuất huyết tăng mạnh ở nhiều tỉnh thành. TP.HCM ghi nhận hơn 4.200 ca mắc chỉ trong 2 tháng đầu năm, tăng hơn 125% so với cùng kỳ dù chưa bước vào mùa mưa. Muỗi vằn có điều kiện sinh sản thuận lợi tại các ổ nước đọng, từ đó làm tăng nguy cơ bùng phát dịch.

Theo Bộ Y Tế, để phòng tránh sốt xuất huyết, người dân cần loại bỏ nơi sinh sản của muỗi bằng cách dọn dẹp các vật dụng chứa nước, phát quang bụi rậm, thả cá vào bể cảnh để diệt lăng quăng. Đồng thời, cần che chắn, bảo vệ cơ thể khỏi muỗi đốt bằng cách ngủ mùng cả ban ngày, mặc quần áo dài tay, dùng kem chống muỗi và lắp lưới tại cửa sổ, cửa ra vào.

Trong môi trường sống, nên loại bỏ các điểm ẩm thấp và đọng nước như hố ga, máng xối, sân thượng… để cắt đứt vòng đời sinh sản của muỗi. Bên cạnh đó, nên thay nước thường xuyên tại các vật dụng như bình hoa, chậu cây thủy sinh, và vệ sinh khu vực bếp, nhà tắm – nơi thường xuyên ẩm ướt và thu hút muỗi.

Cuối cùng, mỗi cá nhân cần nâng cao ý thức phòng bệnh, cùng cộng đồng duy trì các biện pháp phòng ngừa một cách đều đặn, đặc biệt trong thời điểm thời tiết bất thường. Chủ động phòng tránh chính là “vaccine” hiệu quả nhất để giảm thiểu nguy cơ bùng phát dịch sốt xuất huyết trong mùa mưa trái mùa.

Đọc thêm tại: Đối phó sốt xuất huyết khi mưa trái mùa như thế nào? 

Tình trạng sức khỏe của hai phi hành gia mắc kẹt 9 tháng ngoài không gian hiện tại ra sao?

Hai phi hành gia Barry “Butch” Wilmore và Suni Williams đã trở về Trái Đất sau gần 9 tháng sống trong môi trường không trọng lực trên Trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS) – lâu hơn kế hoạch ban đầu chỉ 8 ngày. Trong thời gian ở ngoài không gian, cơ thể họ thay đổi rõ rệt: chiều cao tăng do cột sống giãn ra, mặt sưng, chân teo nhỏ (“mặt sưng – chân gà”), dịch cơ thể phân bố lại gây ảnh hưởng đến thị lực và nhiều chức năng khác. Dù vậy, phần lớn các hiện tượng này sẽ dần trở lại bình thường sau vài ngày đến vài tuần.

Nguyên nhân chính gây ra các biến đổi này là tình trạng vi trọng lực. Không có lực hấp dẫn, phi hành gia bị teo cơ, mất xương, suy giảm khả năng thăng bằng và hệ miễn dịch yếu đi. Chỉ trong vòng hai tuần, cơ có thể giảm 1/3 kích thước; sau một tháng, có thể mất 1,5% khối lượng xương – tương đương với một năm mất xương ở phụ nữ mãn kinh. NASA yêu cầu các phi hành gia tuân thủ chế độ ăn đặc biệt và tập thể dục 2,5 giờ/ngày bằng máy chạy bộ, xe đạp tĩnh và thiết bị kháng lực.

Ngoài ra, sự thay đổi về chất lỏng trong cơ thể còn gây áp lực lên mắt, dẫn đến hội chứng thị lực liên quan không gian (SANS), khiến một số phi hành gia phải đeo kính vĩnh viễn. Về lâu dài, bức xạ vũ trụ có thể ảnh hưởng đến DNA, làm tăng nguy cơ ung thư. Tuy nhiên, một số nghiên cứu lại cho thấy telomere – phần bảo vệ nhiễm sắc thể – có thể dài ra khi ở ngoài không gian và rút ngắn lại khi trở về.

Dù các thay đổi về thể chất có thể khắc phục sau vài tuần, nhiều người cho rằng tác động tinh thần mới là sâu sắc nhất: họ cảm thấy sự gắn kết mạnh mẽ hơn với Trái Đất sau khi nhìn thấy hành tinh từ vũ trụ.

Đọc thêm tại: 9 tháng mắc kẹt trong vũ trụ, cơ thể 2 phi hành gia biến đổi như thế nào? 

5 dấu hiệu khi nói chuyện nhận biết nguy cơ mắc Alzheimer

Bệnh Alzheimer là một dạng rối loạn thoái hóa thần kinh gây suy giảm trí nhớ, tư duy và khả năng thực hiện các hoạt động thường ngày, với khoảng 10 triệu ca chẩn đoán mới mỗi năm. Một trong những dấu hiệu sớm có thể nhận biết bệnh là qua cách người bệnh sử dụng ngôn ngữ khi trò chuyện – do các vấn đề về lời nói thường xuất hiện từ giai đoạn đầu của quá trình suy giảm nhận thức.

Có 5 biểu hiện ngôn ngữ phổ biến cảnh báo nguy cơ Alzheimer: (1) ngập ngừng, nói chung chung khi không nhớ từ; (2) dùng sai từ hoặc thay thế từ không phù hợp; (3) nói về nhiệm vụ thay vì thực hiện; (4) giảm sự đa dạng từ vựng, dùng nhiều từ nối lặp lại; và (5) khó tìm đúng từ để diễn đạt – đặc biệt khi gọi tên đồ vật, thực phẩm hay các nhóm từ.

Tuổi tác là yếu tố nguy cơ lớn nhất, nhưng Alzheimer vẫn có thể khởi phát sớm ở người dưới 65 tuổi. Việc quên từ ngữ đôi khi là bình thường, tuy nhiên nếu tình trạng này xảy ra thường xuyên và đi kèm khó khăn trong diễn đạt trôi chảy, đó có thể là dấu hiệu cảnh báo sớm cần được chú ý để can thiệp kịp thời.

Đọc thêm tại: 5 dấu hiệu khi nói chuyện sẽ cho biết bạn có nguy cơ mắc Alzheimer hay không