Brazil vận hành siêu nhà máy muỗi bảo vệ 140 triệu người khỏi sốt xuất huyết

Vì sao Wolbachia là vũ khí sinh học tự nhiên chống sốt xuất huyết?

Sốt xuất huyết do muỗi Aedes aegypti truyền bệnh là mối đe dọa sức khỏe toàn cầu. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi năm có hàng trăm triệu ca mắc, trong đó Brazil là một trong những quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề nhất. Riêng năm 2024, gần 6.300 người tại Brazil tử vong vì sốt xuất huyết, đây là một con số cao kỷ lục.

Điểm đặc biệt của phương pháp Wolbachia là sử dụng chính muỗi để chống lại bệnh. Vi khuẩn Wolbachia sống trong tế bào côn trùng và ngăn chúng truyền các loại virus gây bệnh như sốt xuất huyết, Zika hay Chikungunya. Khi muỗi mang Wolbachia được thả ra môi trường và giao phối với quần thể muỗi địa phương, vi khuẩn này sẽ lan rộng, từ đó làm giảm nguy cơ lây truyền bệnh sang người.

Siêu nhà máy muỗi

Ngày 19/7/2025, nhà máy Wolbito do Brasil chính thức đi vào hoạt động tại thành phố Curitiba. Đây là liên doanh giữa Chương trình Muỗi Thế giới (World Mosquito Program), Quỹ Oswaldo Cruz, và Viện Sinh học Phân tử Parana.

• Công suất: 100 triệu trứng muỗi mỗi tuần.
• Hiệu quả dự kiến: bảo vệ khoảng 7 triệu người mỗi 6 tháng.
• Quy mô tác động: ước tính bảo vệ tổng cộng 140 triệu người trong những năm tới.

Trước đây, phương pháp Wolbachia đã được triển khai tại 8 thành phố của Brazil, giúp bảo vệ hơn 5 triệu người kể từ năm 2014.

Phương thức triển khai tại cộng đồng

Theo kế hoạch, những xe chuyên dụng chở muỗi mang Wolbachia sẽ di chuyển đến các “điểm nóng” sốt xuất huyết. Chỉ với một nút bấm, muỗi được thả vào môi trường tự nhiên, ưu tiên ở các khu vực có tỷ lệ mắc bệnh cao nhất.

Ông Antonio Brandao - Giám đốc sản xuất của Wolbito do Brasil - khẳng định phương pháp này an toàn:

“

Wolbachia chỉ tồn tại trong tế bào côn trùng. Nếu côn trùng chết, vi khuẩn cũng biến mất. Thực tế, hơn 60% loài côn trùng trong tự nhiên đã có Wolbachia từ lâu và chưa từng gây ảnh hưởng tới con người.

Hy vọng giảm gánh nặng sốt xuất huyết

Với sự hỗ trợ từ Bộ Y tế Brazil, siêu nhà máy Wolbito do Brasil được kỳ vọng sẽ tạo bước đột phá trong phòng chống dịch bệnh truyền nhiễm. Đây là minh chứng cho cách tiếp cận khoa học bền vững - tận dụng cơ chế tự nhiên của côn trùng để bảo vệ sức khỏe cộng đồng, thay vì chỉ dựa vào thuốc hoặc hóa chất diệt muỗi.

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu và đô thị hóa khiến sốt xuất huyết ngày càng lan rộng, các sáng kiến như Wolbachia mở ra cơ hội giảm đáng kể số ca mắc và tử vong, không chỉ tại Brazil mà còn có thể được nhân rộng sang nhiều quốc gia khác.