Biến đổi khí hậu đang đe dọa thị lực con người

Không chỉ gây nắng nóng, lũ lụt và khủng hoảng khí hậu toàn cầu, biến đổi khí hậu còn đang tấn công một trong những giác quan quan trọng nhất của con người: thị lực.

Nắng nóng không chỉ khiến mệt mỏi mà còn khiến mù lòa

Một trong những hậu quả dễ thấy nhất là gia tăng số ca đục thủy tinh thể – một bệnh lý mắt phổ biến khiến thủy tinh thể trở nên mờ đục, gây mờ và thậm chí dẫn đến mù lòa nếu không được phẫu thuật. Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) có hơn 94 triệu người trên thế giới đang sống chung với bệnh này.

Theo bác sĩ nhãn khoa Lucía Echevarría-Lucas tại Tây Ban Nha, nhiệt độ cao ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng tự bảo vệ của mắt, đặc biệt là khi cơ thể bị sốc nhiệt.

Trong điều kiện nắng gắt, cơ thể sản sinh các phân tử oxy hoạt hóa (ROS) – những hợp chất gây hại cho protein tinh thể trong mắt. Các protein này không thể tự tái tạo, và khi bị hỏng sẽ tạo ra các mảng mờ gây đục thủy tinh thể.

Một nghiên cứu kéo dài 10 năm tại miền nam Tây Ban Nha phát hiện: mỗi khi nhiệt độ trung bình hàng năm tăng 1°C, số ca đục thủy tinh thể tăng thêm 370 ca trên 100.000 dân.

Đáng chú ý, ở những vùng có tỷ lệ lao động nông nghiệp cao, bệnh này đang xuất hiện ngày càng sớm – thậm chí ở những người từ 15 đến 49 tuổi, thay vì đợi đến độ tuổi 60 trở lên như trước đây.

Tia UV và môi trường khô nóng: kẻ thù của giác mạc

Ngoài nhiệt độ, tia cực tím (UV) vốn đã nguy hiểm nay càng trở nên đáng ngại hơn trong bối cảnh khí hậu nóng lên. Những nơi khô nóng như Nam California (Mỹ) hay Costa del Sol (Tây Ban Nha) thường có không khí ít độ ẩm – yếu tố vốn giúp hấp thụ bớt tia UV. Hệ quả là người dân ở đây phải hứng chịu cường độ tia cực tím cao hơn bình thường.

Tia UV không chỉ làm tăng ROS mà còn trực tiếp gây tổn thương DNA trong tế bào mắt. Tình trạng tiếp xúc kéo dài có thể dẫn đến hàng loạt vấn đề khác như viêm giác mạc (keratitis), màng máu mắt (pterygium), hoặc viêm kết mạc (conjunctivitis) – còn gọi là đau mắt đỏ.

Một nghiên cứu năm 2023 tại Ürümqi (Trung Quốc) cho thấy: chỉ cần nhiệt độ vượt 28,7°C – tức chỉ khoảng 83°F – nguy cơ viêm kết mạc tăng 16% so với những ngày mát mẻ khoảng 10°C.

Không khí khô, mùa phấn hoa kéo dài và sự sinh sôi của nấm mốc – tất cả đều là hệ quả trực tiếp từ biến đổi khí hậu – cũng góp phần làm tăng các bệnh lý về mắt do dị ứng.

Hậu quả gián tiếp từ biến đổi khí hậu còn đến từ hạn hán, gây mất mùa và thiếu hụt dinh dưỡng. Khi không đủ vitamin B1, B12, B9 và khoáng chất như đồng, thần kinh thị giác có thể bị tổn thương. Trong thời gian hạn hán, người dân cũng buộc phải sử dụng nguồn nước ô nhiễm – làm tăng nguy cơ nhiễm trùng mắt.

Bảo vệ mắt trước biến đổi khí hậu

Các chuyên gia nhấn mạnh: biện pháp bảo vệ mắt phải bắt đầu từ thực tế môi trường sống. Những người làm việc ngoài trời nên được nghỉ giải lao thường xuyên, làm việc dưới bóng râm và sử dụng kính râm có khả năng lọc UV.

Đeo mũ rộng vành, dùng kính áp tròng hydrogel (giúp tăng oxy đến giác mạc) và tăng cường dinh dưỡng với vitamin A, C, E cũng là những biện pháp hữu ích. Tránh hút thuốc và uống rượu sẽ giúp giảm viêm và tổn thương tế bào mắt.

Tầm nhìn xa hơn, việc giảm phát thải khí nhà kính và các hóa chất làm suy giảm tầng ozone sẽ là chiến lược lâu dài để bảo vệ sức khỏe mắt toàn cầu.

Nguồn tổng hợp