Báo chí - Truyền thông - Sức khỏe: Khi ngôn từ cũng là một loại thuốc
Nhân kỷ niệm 100 năm báo chí cách mạng Việt Nam, Sue Le - Giám đốc Điều hành Red Communications chia sẻ góc nhìn sâu sắc về ngôn từ như một “liều thuốc” chữa lành, vai trò của báo chí và truyền thông sức khỏe trong việc định hướng nhận thức, hành vi và bảo vệ sức khỏe cộng đồng.
Chúng ta thường nhắc đến thuốc, liệu pháp điều trị, can thiệp y khoa như những giải pháp để cứu người. Nhưng hiếm ai nhắc đến một “liều thuốc” thầm lặng khác: ngôn từ.
Trong lĩnh vực truyền thông y tế - sức khỏe, ngôn từ không chỉ là công cụ thông tin. Đó là liều an thần tinh thần, là kim chỉ nam hành vi, và nhiều khi, là hệ miễn dịch cho niềm tin công chúng.
Khi báo chí là “người kê đơn” cho thông tin
100 năm trước, tờ Thanh Niên của Bác Hồ ra đời không chỉ để đưa tin, mà để khơi dậy nhận thức, chữa lành tư tưởng bị áp bức. Cũng giống như truyền thông y tế hôm nay - không chỉ truyền đạt bệnh lý, mà còn hướng dẫn phòng ngừa, tháo gỡ lo âu và gieo niềm tin vào y học.
Trong dịch COVID-19, ai cũng nhớ đến bác sĩ. Nhưng cũng có những “người chữa lành bằng ngòi bút”:
- Là những biên tập viên túc trực đêm ngày cùng các chuyên gia để kiểm tin, gỡ hiểu lầm.
- Là những nhà báo sức khỏe lặng lẽ lên tiếng chống lại “thuyết âm mưu”, lan truyền kiến thức dịch tễ.
- Là những người làm truyền thông khoa học - y tế kiên trì giải thích từng thuật ngữ khó hiểu bằng lời dễ chịu nhất.
Truyền thông đúng - Trị liệu đúng
Ngày nay, truyền thông không chỉ là báo in, đài phát thanh hay truyền hình. Đó là TikTok, là reel 60s, là infographic dọc màn hình điện thoại. Vậy nên, người truyền thông sức khỏe không còn là người kể chuyện sau hậu trường, mà trở thành người định hướng cảm xúc, hành vi và lựa chọn của công chúng.
Nếu viết sai, nói cẩu thả sẽ tạo ra làn sóng lo sợ và ngờ vực. Nếu chọn đúng chữ, đúng tone sẽ dẫn dắt hành vi phòng ngừa và tiếp cận điều trị tích cực.
Ở giữa lằn ranh giữa truyền thông “kể đúng” và “giật gân”, người làm nghề phải chọn:
- Không ngại làm khó chính mình để bảo vệ thông tin đáng tin.
- Không nhường sân cho những content creator bất chấp, chỉ để “viral bằng mọi giá”.
Sức mạnh mềm của chữ viết là câu chữ có trách nhiệm
Báo chí và truyền thông y tế là một phần của hệ sinh thái chăm sóc sức khỏe toàn dân. Không phải là bác sĩ, nhưng là người trao cho công chúng khả năng hiểu bác sĩ, hiểu chính mình và lựa chọn đúng.
Người làm nghề không kê đơn, nhưng vẫn có thể chữa lành. Không chẩn đoán, nhưng giúp công chúng biết khi nào cần đi khám. Không ra quyết định y khoa, nhưng giúp bảo vệ quyết định sức khoẻ cá nhân bằng sự sáng suốt từ kiến thức đúng.
Người làm truyền thông sức khỏe hôm nay, dù không có thẻ nhà báo, vẫn đang tiếp nối sức mạnh mềm của chữ viết. Viết để chữa lành. Nói để công chúng thêm hiểu biết về sức khoẻ và sống lành mạnh hơn.
