Báo cáo Hạnh phúc Thế giới 2025: Bữa ăn chung quây quần chính là chìa khóa

Từ bữa ăn Shabbat trong văn hóa Do Thái cho đến bữa Iftar để kết thúc ngày nhịn ăn trong tháng Ramadan, tầm quan trọng của các bữa ăn chung được công nhận từ nhiều nền văn hóa.

Ăn chung và hạnh phúc: Sự khác biệt giữa các khu vực

Từ companion trong tiếng Anh, copain trong tiếng Pháp hay compagno trong tiếng Ý đều bắt nguồn từ tiếng Latinh cum và pānis, có nghĩa là “cùng chia sẻ bánh mì”. Trong tiếng Trung, từ 伙伴 (bạn đồng hành) cũng xuất phát từ 火伴 (bạn bên bếp lửa), thể hiện ý nghĩa chia sẻ bữa ăn bên nhau.

Dựa trên dữ liệu từ cuộc khảo sát Gallup World Poll 2022-23 về tần suất ăn chung, các quốc gia có tỷ lệ ăn chung cao hơn không chỉ báo cáo mức độ hạnh phúc cao hơn, mà ngay cả trong cùng một quốc gia, những người thường xuyên chia sẻ bữa ăn cũng có xu hướng cảm thấy hài lòng với cuộc sống hơn.

Khảo sát của Gallup thu thập phản hồi từ hơn 150.000 người tại 142 quốc gia và vùng lãnh thổ, hỏi họ về số bữa trưa và bữa tối họ đã dùng chung với người khác trong tuần trước. Kết quả cho thấy sự chênh lệch đáng kể giữa các khu vực:

• Người Mỹ Latinh có tỷ lệ chia sẻ bữa ăn cao nhất, với cư dân Paraguay, Ecuador và Colombia báo cáo trung bình hơn 10 bữa ăn chung mỗi tuần.

• Ở phía đối lập, các quốc gia Nam Á và Đông Á như Ấn Độ, Pakistan, Bangladesh, Nhật Bản và Hàn Quốc có tỷ lệ ăn chung thấp nhất, chỉ khoảng 1/3 tổng số bữa ăn.

Tác động của ăn chung đến hạnh phúc: Không phải nơi nào cũng như nhau

Mặc dù mối liên hệ giữa việc chia sẻ bữa ăn và hạnh phúc đều hiện diện ở hầu hết các khu vực, nhưng tác động của nó lại không giống nhau ở mọi nơi.

Ví dụ:

• Ở Bắc Mỹ, Úc và New Zealand, một người trước đây luôn ăn một mình nếu bắt đầu chia sẻ phần lớn các bữa ăn của họ (ít nhất 8 lần/tuần) sẽ có mức tăng về hạnh phúc tương đương với việc tăng gấp đôi thu nhập.

• Tuy nhiên, ở Mỹ Latinh, Caribê và châu Phi cận Sahara, mức tăng này chỉ bằng một nửa.

• Ở Đông Nam Á, tác động này gần như không đáng kể.

Lý do đằng sau sự khác biệt này vẫn chưa rõ ràng và cần thêm nghiên cứu để hiểu rõ hơn.

Số bữa ăn chung: Một chỉ số quan trọng của kết nối xã hội

Đối với các nhà khoa học xã hội, tần suất ăn chung có thể được coi là một chỉ số đo lường mức độ kết nối xã hội. Khác với các chỉ số chủ quan về tình trạng xã hội, số bữa ăn được chia sẻ là một con số cụ thể giúp phân tích một cách rõ ràng.

Các khái niệm về tình bạn hay sự gần gũi có thể thay đổi theo thời gian và văn hóa, nhưng số lần ăn chung với người khác thì không.

Tại Mỹ, cuộc khảo sát American Time Use Survey đã thu thập dữ liệu trong hơn 20 năm qua. Kết quả cho thấy người Mỹ ngày càng ăn một mình nhiều hơn, đặc biệt là ở nhóm thanh niên.

Hiện nay, những người từ 18-24 tuổi ở Mỹ có khả năng ăn một mình cao hơn 90% so với năm 2003. Tuy nhiên, dữ liệu cũng cho thấy rằng những người ăn ít nhất một bữa với người khác thường cảm thấy hạnh phúc hơn và ít căng thẳng, đau đớn hay buồn bã hơn trong ngày hôm đó.

Chia sẻ bữa ăn – Một giải pháp chống lại sự cô lập xã hội?

Dữ liệu hiện có chưa thể kết luận liệu việc ăn chung có làm tăng hạnh phúc hay người hạnh phúc vốn đã có xu hướng chia sẻ bữa ăn nhiều hơn.

Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu trước đây đã chứng minh tầm quan trọng của vốn xã hội (social capital) – mạng lưới quan hệ xã hội giúp xây dựng một cộng đồng bền vững – cũng như lợi ích của các tương tác trực tiếp.

Trong một thế giới mà sự cô đơn đang ngày càng trở thành một vấn đề sức khỏe cộng đồng, việc suy nghĩ lại về cách chúng ta tụ họp quanh bàn ăn – và tần suất làm điều đó – có thể là một giải pháp thiết thực để giảm thiểu sự cô lập xã hội và nâng cao hạnh phúc.

Những tổ chức có môi trường ăn uống tập thể như trường học, công sở, cơ sở chăm sóc sức khỏe có thể đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sự kết nối thông qua bữa ăn. Ngược lại, sự gia tăng của làm việc từ xa có thể khiến nhiều người cảm thấy cô đơn hơn do ít có cơ hội ăn chung với đồng nghiệp hay bạn bè.

Nếu bạn chưa có kế hoạch ăn trưa ngày mai, có lẽ đây là thời điểm tốt để nhắn tin rủ ai đó cùng dùng bữa.