AstraZeneca phát triển loại thuốc 'bước ngoặt' điều trị huyết áp cao

Tăng huyết áp từ lâu đã được coi là “kẻ giết người thầm lặng”, gây tổn thương cho tim, mạch máu và não bộ mà nhiều khi không có triệu chứng rõ ràng.

Ước tính gần một nửa số người trưởng thành tại Mỹ có huyết áp cao hơn mức bình thường, và 1/10 trong số đó thuộc nhóm tăng huyết áp kháng trị, tức là dù đã dùng từ ba loại thuốc trở lên, huyết áp vẫn không đạt mục tiêu kiểm soát. Tại Việt Nam, theo Bộ Y tế, có khoảng 12 triệu người mắc tăng huyết áp, cứ 5 người trưởng thành có 1 người tăng huyết áp.

Một nghiên cứu mới công bố tại Hội nghị Tim mạch châu Âu 2025 ở Madrid đang mang lại hy vọng. Kết quả cho thấy một loại thuốc thử nghiệm tên baxdrostat, do hãng AstraZeneca phát triển, có thể giúp giảm huyết áp ngay cả ở những bệnh nhân khó điều trị nhất. Nếu được phê duyệt, đây sẽ là phương pháp mới đầu tiên trong nhiều thập kỷ cho căn bệnh phổ biến nhưng nguy hiểm này.

Baxdrostat: Cơ chế khác biệt

Khác với các thuốc quen thuộc như lợi tiểu, thuốc giãn mạch hay chẹn kênh canxi, baxdrostat tập trung vào việc ức chế hormone aldosterone - chất do tuyến thượng thận tiết ra, đóng vai trò giữ muối và nước trong cơ thể. Khi aldosterone dư thừa, cơ thể giữ quá nhiều dịch, làm huyết áp tăng cao.

“

Chúng ta vốn biết rằng ăn mặn khiến huyết áp tăng. Nhưng giờ đây chúng ta hiểu rõ hơn rằng aldosterone không chỉ giữ muối, mà còn trực tiếp làm tổn thương tim, mạch máu và thận,

Bác sĩ Jenifer Brown, đồng tác giả nghiên cứu.

Trong thử nghiệm lâm sàng với 800 bệnh nhân huyết áp tâm thu từ 140 - 170 mmHg dù đã dùng ít nhất hai loại thuốc, các nhà khoa học chia người tham gia thành ba nhóm: 1 mg baxdrostat, 2 mg baxdrostat và giả dược. Sau 12 tuần, khoảng 40% người dùng thuốc đạt huyết áp khỏe mạnh, so với chưa tới 20% ở nhóm giả dược.

Đáng chú ý, huyết áp tâm thu trung bình giảm thêm 9 - 10 mmHg so với nhóm chứng. Đây là mức giảm đủ để làm giảm đáng kể nguy cơ biến cố tim mạch như nhồi máu cơ tim hay đột quỵ.

Tác dụng phụ nhìn chung nhẹ, hiếm gặp nhất là bất thường về kali hoặc natri máu. Điều này khiến các chuyên gia lạc quan về tính an toàn của thuốc.

Vì sao cần thêm lựa chọn mới?

Hiện tại, bác sĩ có nhiều nhóm thuốc để kiểm soát huyết áp:

• Lợi tiểu: đào thải muối và nước.
• Thuốc giãn mạch: làm mạch máu nới rộng.
• ACE inhibitors và ARBs: ức chế hệ thống hormone gây co mạch.
• Chẹn kênh canxi: giảm gánh nặng cho tim và mạch.

Tuy nhiên, mỗi loại thuốc đều có hạn chế, từ chóng mặt, rối loạn nhịp tim đến mệt mỏi, phù nề. Một số bệnh nhân không đáp ứng, số khác không dung nạp được tác dụng phụ. Với họ, việc có thêm một cơ chế hoàn toàn mới như baxdrostat sẽ mở ra cơ hội quan trọng.

Dù kết quả ban đầu rất hứa hẹn, các chuyên gia cho rằng cần thêm dữ liệu về hiệu quả lâu dài và xác định chính xác nhóm bệnh nhân phù hợp nhất. Hai nhà khoa học tim mạch từ Đại học Edinburgh và Manchester nhấn mạnh: nếu thuốc chứng minh được lợi ích bền vững, nó có thể trở thành “trụ cột trung tâm” trong điều trị tăng huyết áp khó kiểm soát.

AstraZeneca dự kiến nộp hồ sơ xin phê duyệt vào cuối năm 2025. Nếu được chấp thuận, baxdrostat không chỉ mang lại lựa chọn mới cho hàng triệu bệnh nhân trên toàn cầu, mà còn đánh dấu bước ngoặt sau nhiều thập kỷ gần như không có tiến bộ lớn trong điều trị căn bệnh phổ biến nhưng chết người này.