Ánh sáng ban ngày giúp tăng cường hệ miễn dịch
Ánh sáng ban ngày thực sự có thể “kích hoạt” hệ miễn dịch, giúp cơ thể chống lại vi khuẩn hiệu quả hơn.
Trong xã hội hiện đại, nhiều người phải làm việc theo ca đêm, ngủ muộn hoặc có lịch trình thất thường. Điều này khiến đồng hồ sinh học – hệ thống điều chỉnh giấc ngủ, thân nhiệt, hormone và cả miễn dịch – bị “lệch giờ”.
Hiện tượng này, được gọi là “jet lag xã hội”, được cho là nguyên nhân gây suy giảm khả năng miễn dịch. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng làm việc trái giờ sinh học làm tăng nguy cơ nhiễm trùng và các bệnh viêm.
Tế bào miễn dịch có "đồng hồ báo thức"
Để tìm hiểu cơ chế sinh học đằng sau hiện tượng này, nhóm các nhà khoa học từ châu Âu đã sử dụng cá ngựa vằn – loài cá nhỏ với cơ thể trong suốt – để theo dõi hoạt động của tế bào miễn dịch trong môi trường sống thực tế.
Họ phát hiện rằng loại bạch cầu trung tính – chuyên tiêu diệt vi khuẩn – hoạt động mạnh nhất vào ban ngày. Khi ánh sáng mặt trời lên cao, các tế bào này di chuyển nhanh hơn, tiếp cận mầm bệnh tốt hơn và tiêu diệt vi khuẩn hiệu quả hơn.
Điều đặc biệt là khi nhóm nghiên cứu tắt đồng hồ sinh học bên trong tế bào (bằng chỉnh sửa gene), hiệu quả tiêu diệt vi khuẩn giảm đáng kể – cho thấy ánh sáng không chỉ tác động từ bên ngoài mà còn đồng bộ hóa với nhịp nội tại của hệ miễn dịch.
Hướng đến liệu pháp điều chỉnh miễn dịch theo “giờ sinh học”
Các nhà nghiên cứu tin rằng phát hiện này có thể mở ra cách điều trị mới: thay vì tấn công trực tiếp mầm bệnh hay ức chế viêm bằng thuốc, chúng ta có thể “cài đặt lại đồng hồ miễn dịch” – ví dụ như kích hoạt bạch cầu vào thời điểm tối ưu trong ngày.
Đây là chiến lược tiềm năng cho các bệnh viêm mãn tính, khi hệ miễn dịch phản ứng quá mức hoặc sai thời điểm – như trong hen suyễn, viêm khớp, lupus hay thậm chí COVID-19.
Trong khi chờ đợi các liệu pháp điều trị mới, bạn hoàn toàn có thể áp dụng nguyên lý này vào cuộc sống hằng ngày: hãy cố gắng ngủ đúng giờ, thức dậy vào buổi sáng và phơi nắng tự nhiên ít nhất 15–30 phút mỗi ngày.
Đặc biệt với những ai làm việc ban đêm, hãy cân nhắc thời gian ngủ – nghỉ hợp lý và tiếp xúc ánh sáng nhân tạo ban ngày một cách khoa học để đồng hồ sinh học không bị “rối loạn”.
Bởi đôi khi, một chút ánh sáng buổi sáng không chỉ giúp tinh thần tỉnh táo – mà còn đánh thức cả hệ thống phòng thủ của cơ thể bạn.
