5 thành phố thành công trong việc "từ chối" xe xăng

Paris: Những con đường sạch cho hơi thở nhẹ nhõm

Từ lâu, Paris đã trở thành hình mẫu tiêu biểu khi nói đến câu chuyện cấm xe nhằm bảo vệ chất lượng sống. Kể từ 2016, chính quyền thành phố liên tục siết chặt các quy định về khí thải, thông qua hệ thống nhãn Crit’Air nhằm phân loại và hạn chế các phương tiện gây ô nhiễm.

Đến tháng 11/2024, bốn quận trung tâm của Paris chính thức biến thành “vùng cấm xe động cơ đốt trong”, chỉ những phương tiện điện, hybrid hay đạt chuẩn khí thải cao nhất mới được phép lưu thông.

Paris không đơn thuần hướng đến một đô thị sạch hơn cho những bức ảnh du lịch đẹp hơn. Dữ liệu cho thấy, kể từ khi thực hiện chính sách này, lưu lượng xe cơ giới giảm hơn 45% tại khu vực trung tâm.

Nồng độ bụi mịn PM2.5 - kẻ thù âm thầm của lá phổi người dân - cũng giảm theo tỉ lệ tương đương. Những ngày không khí ngột ngạt, nặng mùi khói thải dần nhường chỗ cho những con đường trống trải, nơi người đi bộ, người đi xe đạp cảm thấy an toàn và được ưu tiên.

Madrid: Từ cấm xe cũ đến bảo vệ sức khỏe mới

Tại Tây Ban Nha, Madrid từng là trung tâm của những tranh cãi gay gắt khi áp dụng chính sách “Madrid Central” vào năm 2018. Thành phố này không cấm toàn bộ xe xăng, nhưng lại đặc biệt khắt khe với những phương tiện cũ: xe xăng sản xuất trước 2000 và xe diesel trước 2006 không được phép vào trung tâm. Những ai cố tình vi phạm sẽ phải nộp phạt không nhỏ.

Kết quả không mất quá lâu để thể hiện. Trong năm đầu tiên, lượng khí NO2 - yếu tố chính gây bệnh hô hấp và ô nhiễm không khí - đã giảm tới 32% tại các điểm đo trọng yếu. Đồng thời, Madrid chứng kiến một làn sóng chuyển dịch phương tiện sang hybrid, điện và các giải pháp giao thông xanh khác.

Điều Madrid chứng minh là: việc hạn chế xe không chỉ dừng lại ở “môi trường”, mà còn là “y tế cộng đồng”. Những người lớn tuổi, trẻ em, bệnh nhân tim mạch hay hen suyễn chính là nhóm thụ hưởng trực tiếp từ những chính sách này.

London: Từ “Phí Ô Nhiễm” Đến Tái Thiết Nhận Thức

Nếu Paris và Madrid thiên về cấm đoán, London lại đi theo hướng “làm cho xe xăng trở nên đắt đỏ, bất tiện”.

Bắt đầu từ chính sách “Congestion Charge” (phí ùn tắc) những năm 2003, thủ đô nước Anh liên tục nâng cấp hệ thống thu phí dành cho phương tiện không thân thiện với môi trường.

Đỉnh điểm là “Ultra Low Emission Zone” (ULEZ) ra đời, mở rộng dần ra toàn thành phố, yêu cầu mọi xe vào trung tâm phải đạt tiêu chuẩn khí thải nghiêm ngặt, nếu không sẽ phải trả phí rất cao.

Dù ban đầu bị chỉ trích là bất công với người thu nhập thấp, ULEZ lại đạt được thành quả rõ rệt: trong vòng ba năm, lượng xe diesel cũ giảm gần 50%, nồng độ NO2 tại các tuyến phố đông đúc giảm hơn 40%. Quan trọng hơn, ULEZ còn thay đổi nhận thức: việc sở hữu một chiếc xe “bẩn” trở thành điều đáng xấu hổ trong cộng đồng cư dân thành thị.

Bắc Kinh: Chặn khí thải bằng luật - bảo vệ phổi người dân

Không chỉ châu Âu mới nói không với ô nhiễm. Bắc Kinh - nơi từng nổi tiếng với những ngày ô nhiễm nặng đến mức người dân phải đeo khẩu trang trong nhà, đã có những biện pháp mạnh mẽ từ rất sớm.

Từ 2017, Bắc Kinh áp dụng “Low Emission Zone” trong vành đai 6, cấm hoàn toàn xe tải nặng không đạt tiêu chuẩn khí thải China IV trở xuống. Trước đó, từ Thế vận hội 2008, thành phố cũng đã thực hiện chính sách biển số chẵn - lẻ luân phiên, cắt giảm lưu lượng xe gần 40% vào các ngày cao điểm.

Khi tình trạng ô nhiễm đạt mức báo động đỏ, chính quyền Bắc Kinh không ngần ngại dừng toàn bộ xe tư nhân để đảm bảo sức khỏe cộng đồng. Những hành động quyết liệt này mang lại kết quả: từ 2013 đến 2024, nồng độ bụi PM2.5 trung bình của Bắc Kinh giảm gần 35%, kéo theo đó là tỷ lệ các bệnh về phổi, tim mạch giảm theo.

Thượng Hải: Không chỉ ô tô - xe máy xăng cũng bị loại bỏ

Trong khi Bắc Kinh xử lý ô nhiễm bằng luật nghiêm, Thượng Hải lại đi theo con đường tái thiết phương tiện giao thông. Từ 1997, thành phố này ngừng cấp biển số mới cho xe máy xăng. Đến năm 2008, chính sách này được mở rộng, gần như xóa sổ hoàn toàn xe máy xăng trong nội đô. Thay vào đó, xe điện, xe LPG trở thành chuẩn mực mới.

Không dừng lại ở đó, Thượng Hải còn khuyến khích mạnh mẽ ô tô điện thông qua việc miễn phí cấp biển (giá trị khoảng 10.000 USD). Cùng với mạng lưới sạc phát triển nhanh, thành phố hướng tới mục tiêu cấm hoàn toàn xe xăng/diesel ở khu vực trung tâm trong tương lai gần.

Tính đến năm 2024, xe điện chiếm hơn 36% tổng phương tiện giao thông tại Thượng Hải, trong khi lượng khí thải từ giao thông đã giảm đáng kể so với 5 năm trước.