3 trên 5 người trưởng thành sẽ bị thừa cân vào năm 2050

Một báo cáo toàn diện mới đây ước tính rằng tỷ lệ dân số toàn cầu bị thừa cân hoặc béo phì đã tăng gấp đôi kể từ năm 1990.

Dự báo đến năm 2050 cho thấy con số này sẽ tiếp tục tăng, với khoảng 60% người trên 25 tuổi và hơn 30% trẻ em, thanh thiếu niên bị thừa cân hoặc béo phì.

Là một phần của Nghiên cứu Gánh nặng Bệnh tật Toàn cầu 2021 (Global Burden of Disease Study 2021) được tài trợ bởi Quỹ Bill & Melinda Gates, phân tích này đã mô hình hóa tỷ lệ thừa cân và béo phì từ năm 1990 đến 2021 và dự báo đến năm 2050 dựa trên xu hướng hiện tại.

Số liệu đáng báo động về thừa cân và béo phì

Báo cáo được chia thành hai phần:

• Nghiên cứu về người trưởng thành từ 25 tuổi trở lên, thu thập dữ liệu từ 1.350 nguồn ở 204 quốc gia.
• Nghiên cứu về trẻ em và thanh niên dưới 25 tuổi, dựa trên 1.321 nguồn từ 180 quốc gia.

Chỉ số khối cơ thể (BMI) được sử dụng làm thước đo chính cho người lớn. Trong đó, thừa cân được xác định với BMI từ 25 đến dưới 30, còn béo phì là 30 trở lên.

Tỷ lệ thừa cân và béo phì gia tăng ở mọi quốc gia, mọi độ tuổi và giới tính kể từ năm 1990.

• Số người trưởng thành bị thừa cân hoặc béo phì trên toàn cầu đã tăng từ 731 triệu năm 1990 lên 2,11 tỷ người vào năm 2021.
• Tỷ lệ béo phì ở nam giới tăng hơn gấp đôi, từ 5,8% lên 14,8%, trong khi ở nữ giới, con số này tăng từ 10,2% lên 20,8%.
• Trung Quốc có số lượng người trưởng thành thừa cân hoặc béo phì cao nhất năm 2021 với 402 triệu người, theo sau là Ấn Độ (180 triệu) và Mỹ (172 triệu).
• Khu vực Bắc Phi và Trung Đông có tỷ lệ béo phì tăng nhanh nhất, khi tỷ lệ này ở phụ nữ tăng hơn gấp đôi, còn ở nam giới tăng gấp ba lần trong giai đoạn 1990-2021.

Ở trẻ em và thanh niên, tình trạng béo phì đã tăng gấp ba lần trên toàn cầu:

• 93,1 triệu trẻ em từ 5 đến 14 tuổi bị béo phì.
• 80,6 triệu thanh niên từ 15 đến 24 tuổi cũng gặp tình trạng này.
• Các khu vực có mức tăng cao nhất là Đông Nam Á, Đông Á và Châu Đại Dương.

Nguyên nhân nào khiến béo phì bùng nổ trên toàn cầu?

Theo các tác giả, nguyên nhân của “đại dịch béo phì” rất phức tạp, nhưng có mối liên hệ chặt chẽ với sự phát triển kinh tế.

• Khi một quốc gia phát triển, tăng trưởng kinh tế đi kèm với mức tiêu thụ thực phẩm cao hơn, dẫn đến sự gia tăng béo phì.
• Chuỗi cung ứng thực phẩm địa phương bị thay thế bởi các tập đoàn thực phẩm lớn, khiến người dân chuyển sang chế độ ăn giàu calo, thiếu dinh dưỡng.
• Môi trường sống ngày càng thúc đẩy béo phì (obesogenic environment), khi thực phẩm chế biến sẵn trở nên phổ biến, rẻ tiền và dễ gây nghiện, trong khi cơ hội vận động bị thu hẹp.

Nếu không có biện pháp can thiệp, báo cáo dự đoán rằng đến năm 2050, 3,8 tỷ người trưởng thành trên toàn cầu sẽ bị thừa cân hoặc béo phì, chiếm 60% dân số thế giới thời điểm đó.

• Tỷ lệ béo phì sẽ ảnh hưởng đến 30% người trưởng thành, với những khu vực có mức tăng cao nhất gồm UAE, Tonga và Ai Cập, nơi hơn 80% nam giới và 87% phụ nữ sẽ bị béo phì.
• 746 triệu trẻ em, thanh thiếu niên và người trẻ (dưới 24 tuổi), tức 31% dân số nhóm tuổi này, sẽ bị ảnh hưởng bởi béo phì.

Số liệu cũng chỉ ra rằng các thế hệ sau đang tăng cân nhanh hơn tổ tiên của họ.

• Với những người sinh năm 1960, chỉ 7,1% nam giới và 8,4% nữ giới bị béo phì khi họ 25 tuổi.
• Nhưng với thế hệ sinh năm 1990, tỷ lệ này tăng lên 16,3% ở nam và 18,9% ở nữ.
• Dự báo cho thế hệ 2015, 25,1% nam giới và 28,4% nữ giới sẽ bị béo phì khi họ 25 tuổi.

Béo phì kéo theo nhiều bệnh nguy hiểm

Sự gia tăng chóng mặt của thừa cân và béo phì sẽ làm gia tăng các bệnh liên quan, bao gồm:

• Tiểu đường tuýp 2,
• Bệnh tim mạch,
• Một số loại ung thư.

Các chuyên gia khuyến nghị chính phủ các nước nên có kế hoạch hành động 5 năm, bao gồm:

• Giáo dục dinh dưỡng để nâng cao nhận thức về chế độ ăn uống lành mạnh.
• Cải thiện cơ sở hạ tầng đi bộ và giao thông, khuyến khích lối sống năng động.
• Kiểm soát thực phẩm siêu chế biến, hạn chế quảng cáo và tiêu thụ sản phẩm có lượng calo cao.

Béo phì đang gia tăng với tốc độ đáng báo động, và nếu không hành động ngay, nó có thể trở thành một cuộc khủng hoảng y tế toàn cầu vào năm 2050.

Dù còn nhiều tranh cãi về cách đo lường sức khỏe (chẳng hạn như BMI không phản ánh chính xác mọi yếu tố như khối lượng cơ bắp hay sự khác biệt giữa các nhóm sắc tộc), nhưng xu hướng chung vẫn rất rõ ràng: Thế giới đang ngày càng béo hơn, và điều này mang đến những hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe con người.

Chìa khóa để đảo ngược xu hướng này nằm ở sự thay đổi chính sách, nhận thức cộng đồng và nỗ lực cá nhân để duy trì một lối sống lành mạnh hơn.