2 nghề sau có tỷ lệ tử vong do Alzheimer thấp nhất

Một nghiên cứu quy mô lớn ở Hoa Kỳ vừa phát hiện, những người lái xe taxi và lái xe cứu thương có tỷ lệ tử vong do Alzheimer thấp hơn đáng kể so với những nghề nghiệp khác. Dữ liệu này gợi mở về mối liên hệ tiềm tàng giữa công việc thường đòi hỏi khả năng định hướng và nguy cơ mắc bệnh Alzheimer, góp phần thúc đẩy hướng nghiên cứu mới trong phòng ngừa và điều trị căn bệnh thoái hóa não phổ biến.

Tài xế taxi và xe cứu thương có tỉ lệ tử vong do Alzheimer thấp hơn so với các nghề khác

Nghiên cứu do nhóm khoa học tại Trường Y Harvard tiến hành, xem xét gần 9 triệu giấy chứng tử ở Mỹ giai đoạn 2020 – 2022. Trong số 8.972.221 ca tử vong có ghi nhận nghề nghiệp, 348.328 người có nguyên nhân tử vong do Alzheimer. Khi phân tích từng nhóm nghề lái xe (taxi, xe buýt, xe cứu thương), phi công và thuyền trưởng tàu/thuyền, kết quả cho thấy chỉ 1,03% số ca tử vong ở tài xế taxi và 0,91% ở lái xe cứu thương xuất phát từ Alzheimer. Con số này thấp hơn hẳn so với 1,69% tỉ lệ tử vong do bệnh trong dân số nói chung.

Đáng chú ý, những nghề đòi hỏi khả năng định hướng ít hơn, như lái xe buýt (1,65%), hoặc kỹ năng phức tạp nhưng không thường xuyên phải định hướng theo thời gian thực như phi công (2,34%), lại có tỷ lệ tử vong do Alzheimer cao hơn tài xế taxi và xe cứu thương. Khám phá này củng cố giả thuyết rằng môi trường công việc, đặc biệt công việc thường xuyên sử dụng trí nhớ không gian, có thể ảnh hưởng đến nguy cơ mắc và tử vong do bệnh này.

Alzheimer là căn bệnh thoái hóa thần kinh phổ biến, chủ yếu ảnh hưởng đến người cao tuổi. Một trong những vùng não bị ảnh hưởng sớm nhất là hồi hải mã – khu vực liên quan đến ghi nhớ và định hướng không gian. Nhiều nghiên cứu trước đây ghi nhận những thay đổi đặc biệt ở hồi hải mã của tài xế taxi London, vốn hằng ngày phải ghi nhớ lộ trình phức tạp.

Trong nghiên cứu mới, nhóm tác giả giả định rằng, chính việc thường xuyên “tập luyện não bộ” bằng cách định vị và điều hướng có thể góp phần bảo vệ hồi hải mã, hay ít nhất là làm chậm quá trình thoái hóa. Tuy nhiên, họ cũng nhấn mạnh nghiên cứu không khẳng định đây là “công thức chống Alzheimer”, vì còn nhiều yếu tố khác tác động.

Các chuyên gia như nhà khoa học thần kinh Tara Spires-Jones (Đại học Edinburgh) cho rằng cần cảnh giác với cách diễn giải: tuổi tử vong trung bình của nhóm lái taxi và xe cứu thương trong nghiên cứu là 64 – 67, còn nhóm nghề khác là 74. Như vậy, những tài xế này chưa đến độ tuổi dễ khởi phát. Thêm vào đó, tỷ lệ phụ nữ trong nhóm tài xế taxi và xe cứu thương cũng thấp hơn, mà phụ nữ vốn được biết đến là dễ mắc bệnh Alzheimer hơn nam giới.

Định hướng nghiên cứu và chữa trị

Bệnh Alzheimer và tuổi thọ có liên quan mật thiết: người sống càng lâu, nguy cơ mắc bệnh càng cao. Nếu nhóm tài xế taxi và xe cứu thương qua đời sớm vì lý do khác, họ có thể chưa bước vào giai đoạn bộc phát Alzheimer. Bên cạnh đó, những người có nguy cơ Alzheimer cao có thể vô tình tránh các công việc đòi hỏi trí nhớ không gian. Việc “nghề nghiệp chính” được dùng để xác định phần lớn quãng đời lao động cũng có thể chưa chính xác hoàn toàn, vì nhiều người thay đổi công việc.

Các tác giả công trình cũng chỉ ra họ đo lường tỷ lệ tử vong liên quan đến Alzheimer, chứ không đánh giá hoàn chỉnh số ca mắc bệnh. Tuy nhiên, kết quả này mở ra hướng nghiên cứu quan trọng: liệu việc rèn luyện định hướng không gian có thể trở thành công cụ can thiệp sớm để giảm thiểu nguy cơ Alzheimer hay không? Liệu chúng ta có thể thiết kế các bài tập tương tự lái taxi để hỗ trợ trí não?

Mặc dù không thể khẳng định quan hệ nhân quả, phát hiện này đã gợi ý rằng việc thường xuyên rèn luyện định hướng không gian và ghi nhớ đường đi có thể liên quan đến cơ chế bảo vệ não bộ. Các tác giả cũng nhấn mạnh rằng đây mới chỉ là bước khởi đầu để hình thành giả thuyết và cần nhiều nghiên cứu tiếp theo có thiết kế theo dõi dài hạn. Nếu được xác nhận, kết quả này có thể gợi ý phương thức tiềm năng nhằm ngăn chặn hoặc làm chậm quá trình tiến triển của bệnh này trong tương lai.

Theo Science Alert