14/8/2025 | Trung Quốc tung 'đội quân muỗi vô sinh' giữa tâm dịch Chikungunya. Hé lộ nước có tỷ lệ người sống thọ nhất

Trung Quốc tung 'đội quân muỗi vô sinh' giữa tâm dịch Chikungunya

Trước làn sóng bùng phát mạnh mẽ của dịch Chikungunya, chính quyền Trung Quốc đang khẩn trương áp dụng hàng loạt biện pháp quyết liệt nhằm khống chế dịch bệnh, đặc biệt tại tỉnh Quảng Đông, nơi đang trở thành "điểm nóng" về số ca nhiễm mới.

Một trong những điểm nổi bật nhất trong chiến lược đối phó với dịch lần này chính là việc Trung Quốc áp dụng công nghệ sinh học Wolbachia transinfection - sử dụng muỗi biến đổi sinh học để cắt đứt chuỗi sinh sản của muỗi tự nhiên.

Tại quận Hoàng Phố, Quảng Châu, Công ty Wolbaki - cơ sở nuôi muỗi lớn nhất nước - đang hoạt động không ngừng nghỉ, mỗi tuần thả ra môi trường khoảng 5 triệu con muỗi đực đã được biến đổi sinh học.

Khác với muỗi cái - loài duy nhất hút máu người và truyền bệnh, muỗi đực không hút máu. Khi được xử lý để mang vi khuẩn Wolbachia, muỗi đực sẽ làm trứng do muỗi cái đẻ ra trở nên vô sinh, không thể nở thành muỗi con do hiện tượng "bất tương thích tế bào chất".

Kẻ thù số một của y tế công cộng

Từ Chikungunya ở sát biên giới đến sốt xuất huyết tăng mạnh ở phía Nam, muỗi tiếp tục chứng minh bản thân là kẻ thù lớn nhất đối với sức khỏe cộng đồng.

Trong sách Dịch bệnh - Kẻ thù nguy hiểm nhất (Deadliest Enemy: Our War against Killer Germs) của nhà dịch tễ học Michael T. Osterholm và Mark Olshaker, nếu phải chọn ra một loài vật gây hại lớn nhất cho sức khỏe con người, ông sẽ nhắc đến muỗi thay vì cá mập, sư tử, rắn độc. Dù chỉ vài chục loài trong hơn 3.000 loài muỗi truyền bệnh cho con người, chúng đủ sức gieo rắc những đợt dịch khiến y tế công cộng nhiều lần rơi vào khủng hoảng.

Khó khăn lớn nhất nằm ở khả năng kiểm soát. Sau khi chiến dịch diệt muỗi vằn (Aedes aegypti) bằng thuốc trừ sâu tổng hợp DDT gần như xóa sổ loài này ở 23 quốc gia Tây Bán cầu vào giữa thế kỷ 20, sự tự mãn và lệnh cấm DDT đã khiến chúng quay trở lại mạnh mẽ, thậm chí kháng thuốc. Ngày nay, theo tác giả, không cơ quan y tế nào trên thế giới có đủ nguồn lực để kiểm soát muỗi một cách toàn diện.

Muỗi là “cầu nối” cho nhiều bệnh truyền nhiễm nguy hiểm: muỗi Anophen (Anopheles) truyền sốt rét, giết từ nửa triệu đến một triệu người mỗi năm, đa số là trẻ em châu Phi. Muỗi vằn (Aedes aegypti) và muỗi hổ châu Á (Aedes albopictus) mang trong mình sốt xuất huyết, góp phần duy trì con số 390 triệu ca mắc mỗi năm, có thể gây sốc và tử vong. Chúng cũng là thủ phạm của sốt vàng da, một bệnh có tỷ lệ tử vong tới 50% ở những ca nặng, từng cướp đi 200 sinh mạng mỗi tháng trong quá trình xây kênh đào Panama.

Danh sách chưa dừng lại ở đó. Các bệnh như Chikungunya gây đau khớp tàn phế kéo dài; Zika để lại dị tật đầu nhỏ ở trẻ sơ sinh và có thể lây qua đường tình dục; viêm não La Crosse do muỗi rừng phương Đông (Aedes triseriatus) truyền khiến trẻ em hôn mê, co giật, thậm chí tử vong.

Lưỡi nhân tạo đầu tiên trên thế giới

Lần đầu tiên các nhà khoa học Trung Quốc phát triển hệ thống lưỡi nhân tạo có khả năng nhận biết hương vị trong môi trường lỏng giống như lưỡi thật.

Trong bài báo đăng trên tạp chí PNAS, nhóm nghiên cứu cho biết thành tựu này có thể giúp chế tạo hệ thống tự động về an toàn thực phẩm và phát hiện sớm bệnh thông qua phân tích hóa học. Lưỡi nhân tạo cũng có thể tích hợp vào thiết bị phòng thí nghiệm để phân tích hóa học mẫu vật lỏng. Đây là bước tiến hướng tới hệ thống AI mô phỏng quá trình học tập của não bộ.

Lưỡi nhân tạo làm từ màng graphene oxide, những tấm carbon siêu mỏng đóng vai trò như bộ lọc phân tử đối với các hương vị. Thay vì phân tách hạt lớn, lớp màng làm chậm chuyển động của ion, cho phép nhận biết và ghi nhớ hương vị đưa vào thiết bị.

Trong nghiên cứu mới, thiết bị nhận biết được 4 hương vị cơ bản là ngọt, chua, mặn, đắng với độ chính xác từ 72,5-87,5% và tăng lên 96% đối với đồ uống như cà phê và Coca-Cola. Độ chính xác cao hơn là do thành phần hỗn hợp đồ uống phức tạp, giúp hệ thống nhận biết dễ dàng hơn. Nghiên cứu này đánh dấu lần đầu tiên các nhà nghiên cứu kết hợp thành công cảm biến và xử lý thông tin trong một hệ thống.

Danh sách các nước có tỷ lệ người sống thọ nhất hé lộ số cụ 100 tuổi ở Việt Nam

Theo cơ sở dữ liệu của Liên Hợp Quốc được Daily Mail sử dụng để phân tích, hiện có gần 600.000 người trăm tuổi trên toàn thế giới. Trong số này, phần lớn - khoảng 120.000 người - đang sinh sống tại Nhật Bản.

Tuy nhiên, nếu tính về tỷ lệ người trăm tuổi trên 100.000 dân, Monaco mới là quốc gia dẫn đầu với khoảng cách rất lớn so với các nước còn lại. Phân tích cho thấy, cứ 100.000 cư dân tại “thiên đường của giới tỷ phú” này có gần 950 người trên 100 tuổi.

Nhật Bản và Uruguay cũng nằm trong nhóm dẫn đầu, lần lượt với 98 và 85 người 100 tuổi trên 100.000 dân. Anh xếp hạng 32 trong bảng xếp hạng toàn cầu, với gần 26 người trên 100.000 dân. Mỹ đứng thấp hơn, ở vị trí 46, với tỷ lệ khoảng 20 người 100 tuổi trên 100.000 dân.

Thống kê cũng ghi nhận Việt Nam hiện có 7.139 người sống thọ từ 100 tuổi trở lên, tương ứng tỷ lệ 7 cụ trên 100.000 dân. Dù con số này chưa cao so với nhiều quốc gia khác nhưng đã phản ánh xu hướng gia tăng tuổi thọ tại Việt Nam trong những năm gần đây.